GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Innerlijk beleven en kennen in de structuur der opvoeding - pagina 33

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Innerlijk beleven en kennen in de structuur der opvoeding - pagina 33

Rede ter gelegenheid van de 56e herdenking van de stichting der Vrije Universiteit

3 minuten leestijd Arcering uitzetten

29

wording of het waarnemingsbeeld als primairen, door een prikkel ontvangen inhoud te scheiden. Concreter en meer scherp omlijnd voor ons eigen bewustzijn dan een hallucinatie, ook bewust te onderscheiden van de eidetische waarnemingsbeelden in den zin van Jaensch, ^^^) hebben de voorstellingen toch alle dit eigenaardige, dat ze plaatsvervangende representaties zijn van oorspronkelijk ontvangen inhouden. ^^^) Maar als zoodanig beleven wij dan ook de voorstelling in onderscheiding van het „Erlebnis"-totaal. Het typische van de voorstelling is echter, dat wij haar altijd weer objectief betrekken. Al weet ik, dat iets mijn voorstelling is, daarom blijft het toch de voorstelling van iets dat ik als object erken. Het is dan ook onmogelijk om over voorstellingen te spreken zonder te denken aan de objecten, waarop deze voorstellingen betrekking hebben. ^^^) N u is er in de innerlijke beleving altijd een belangrijk element van subjectief-zijn. Iemand kan angst, smart, vreugde, haat en toorn beleven in de richting van een bepaald object. En al blijft de mogelijkheid van de irradiatie van dat gevoel ^^^) over de voorstelling van dat object, toch is het ook wel degelijk mogelijk de voorstelling van het object te bewaren, zonder verder aan het „Erlebnis" een bepaalde waarde toe te kennen. ^^^) Hieruit volgt, dat waar het begin van de kenakte ligt in het waarnemen en voorstellen, deze kenakte vrij kan zijn van de „Erlebnis"-richting, die aanvankelijk ten opzichte van het object door ons werd ervaren. Innerlijke beleving is dus niet de bron der kennis, maar zij veronderstelt de kenakte, gelijk omgekeerd — zooals wij nog nader zullen uiteenzetten — ook de kenakte weer niet functioneert zonder dat wij minder of méér ons bewust zijnde belevingen hebben. In het denken zelf evenwel is het wel degelijk mogelijk de gedachte te beleven en bewust, afgedacht van emotioneele innerlijke belevingen, ook de voorstelling als beleving te hebben. Want de voorstelling zelve — en dit is door de nieuwere denkpsychologie ^^^) duidelijk aangetoond — is bij mij niet neutraal aanwezig. Wanneer ik spreek over de voorstelling van een wolk, dan denk ik niet maar aan de wolk zonder meer, maar dan is dat denken intentioneel, dan beleef ik een betrekking, b.v. tot den vorm van de wolk, tot de lichtbreking achter de wolk of tot het onweer uit de wolk. Misschien zelfs een betrekking van angst of van aesthetisch aangedaan worden. Alleen nadere uiteenzetting kan dan weer deze betrekkingsbeleving van de wolk zelf scheiden. ^*''') Deze betrekkingsbeleving, dit intentioneele in de kenakte, ^^^) moet echter wel degelijk onderscheiden worden van het „Erlebnis"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 20 oktober 1936

Rectorale redes | 64 Pagina's

Innerlijk beleven en kennen in de structuur der opvoeding - pagina 33

Bekijk de hele uitgave van dinsdag 20 oktober 1936

Rectorale redes | 64 Pagina's