De Strijd om het Souvereiniteitsbegrip in de moderne Rechts- en Staatsleer - pagina 20

14

Fürsten besteht, so musz dem hierdurch gegebenen Grundbegriff zufolge die gesamte Staatsgewalt in dem Oberhaupt des Staates vereinigt bleiben, und der Souveran kann durch eine landstandische Verfassung nur in der Ausiibung bestimmter Rechte an die Mitwirkung der Stande gebunden werden". Dat de hier aan de vroegere landsheren der Duitse territoriën toegekende souvereiniteit in het positieve Duitse rijksrecht van het angien régime geen onaantastbare grondslag had, werd door de Weense diplomaten met stilzwijgen voorbijgegaan. Zo verviel de uit de historische denkwijze geboren legimiteitsleer op haar beurt weer in de natuurrechtelijke Begriffsjurisprudenz, die uit de staatsrechtelijke positie der Franse koningen vóór de revolutie een algemeengeldig souvereiniteitsbegrip deduceerde. In deze gedachtengang berustte de koninklijke souvereiniteit niet op de grondwet, maar was omgekeerd de constitutie door de souvereine Vorst, krachtens zijn vermeend historisch gegronde machtsvolkomenheid, geoctroyeerd en berustte de binding van de uitoefening der wetgevende macht aan de medewerking der standen of der volksvertegenwoordiging op vrijwillige zelf-beperking van het souverein gezag ^'*). Deze leer, al of niet met christelijke voorstelhngen over het „droit divin" der vorsten verbonden, kreeg een uitgesproken contra-revolutionaire wending, wanneer zij zich tegen de idee van de staat als res publica zelve keerde en, gelijk bij v. HALLER en MAURENBRECHER, het souvereine overheidsgezag tot een privaatrecht van de vorst proclameerde ^^). Onderging zo enerzijds het souvereiniteitsbegrip — in overeenstemming overigens met H O B B E S ' en ROUSSEAU'S opvatting^") — een verscherping tegenover BODIN'S conceptie, die toch steeds de koninklijke souvereiniteit juridisch gebonden achtte aan de onafhankelijk van haar geldende „lois fondamentales" van het Rijk, anderzijds bracht de historische denkwijze van de restauratietijd een principiële slag toe aan BODIN'S leer in zake het monopolie van de souvereine wetgever op het ^8) Dit was natuurlijk iets geheel anders dan de bij ons te lande van antirevolutionaire zijde verdedigde opvatting, dat de uitdrukkelijke opdracht van de souvereiniteit aan de Prins van Oranje uit naam van het Nederlandse volk en door de Oranjevorst aanvaard onder het beding ener wijze constitutie met zich bracht, dat de latere Koning Willem I een souverein gezag bezat, dat niet aan de grondwet van 1814 ontleend, maar door haar slechts erkend was. GROEN VAN PRINSTERER wees, gelijk bekend, het ook door STAHL verdedigd „monarchische Prinzip" af. 2^) v. HALLER Restauration der Staatswissenschaft Bnd. I I (1820) ie Theil • S. 64—69. MAURENBRECHER Die regierenden Fürsten und die Souveranitat (1839), die (S. 167) vaststelt, „dasz die Souveranitat in der Erbmonarchie das reine Privatrecht (Eigentum, Teil des Patrimoniums) der Fürsten" zou zijn (aangeh. bij G. JELLINEK a.w. S. 472/3). 2°) Nóch HOBBES, nóch ROUSSEAU achtten de souverein aan een grondwet onderworpen. Vgl. ROUSSEAU'S DU contrat social I I ch. X I I p. 87.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen