GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

De mens als religieus wezen en de hedendaagse psychologie - pagina 27

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De mens als religieus wezen en de hedendaagse psychologie - pagina 27

Rede uitgesproken op de vierenzeventigste gedenkdag van de stichting der Vrije Universiteit te Amsterdam

3 minuten leestijd Arcering uitzetten

NOTEN 1) Groningen 1909. 2) a.w. pag. 16. 3) a.w. pag. 18. *) a.w. pag. 13. 5) a.w. pag. 15. 6) a.w. pag. 21 v.v. 7) a.w. pag. 26. 8) Rede, uitgesproken op het achtste Nederlandse Philologen Congres te Utrecht op 26 April 1916. Kampen 1916. 9) Op 26 September 1909 schreef Bavinck een brief aan Heymans om hem te bedanken voor het toegezonden exemplaar van de gedrukte rede „De toekomstige eeuw der psychologie". Hij prijst daarin de keuze van het onderwerp en de „zakelijke, keurige en boeiende wijze", waarop het is behandeld. Maar dan gaat Bavinck aldus verder: „Ik kan in de verwachting, die Gij aangaande de toekomst der psychologie en haar invloed op het menselijk leven en handelen koester, niet deelen. Want ten eerste is de kennis van de wetmatigheid der verschijnselen nog iets anders dan de kennis van de kracht, die daarachter schuilt. En ten andere zou de kennis van die wetmatigheid, ook al werd ze bereikt, nog niet in staat zijn om hart en wil van den mensch te veranderen, gelijk trouwens ook door U zelf wordt erkend." (Zie copy van deze brief, bevestigd achter in het in de Bibliotheek van de Vrije Universiteit aanwezige exemplaar van de rede van Heymans, welk exemplaar aanvankelijk in het bezit was van Bavinck.) Ook van andere zijde werd critiek geoefend op het optimisme van Heymans. Zo door „De nieuwe Gids" (XXV) en door Bruining in „De Hervorming" (13, 17, 20 en 27 Nov. 1909), welke laatste critiek door Heymans zelf in „De Hervorming" (8 Jan. 1910) werd beantwoord. Zie ook Bijblad „De Hervorming" van 7 Mei 1910: referaten van de vergadering van Moderne Theologen op 5 en 6 April 1910. 10) Al dadelijk in het begin van zijn rede (pag. 5) zegt Bavinck: „Na de oppermachtige heerschappij van het materialisme in de vorige eeuw, heeft allerwege het bevrijdingswoord weerklonken, dat Dr Van Ginneken in zijn „Handboek der Nederlandsche Taal" als banier vooropdraagt: Psyche nikai, de ziel overwint. Maar deze overwinning staat niet op zichzelve; ze is openbaring en bevestiging van die, welke de ziel als geesteswezen over de zinnelijkheid, in de cultuur over de stoffelijke wereld, en in den ethischen strijd over zichzelve behaalt. Laat mij u van deze viervoudige overwinning in deze ure eenige rekenschap mogen geven!" 11) Men denke b.v. aan zijn accentuering van de betekenis van het kwalitatieve tegenover het kwantitatieve, (pag. 7). 12) Zinnen als: „Zoo stijgt de mensch door verstand en gemoed, door rede en wil tot de hoogte der vrije zelfstandige persoonlijkheid op." (pag. 24) en: „Het is de ziel, die als persoonlijkheid de zinnelijkheid overwint en aan het geestelijke en eeuwige deel krijgt." (pag. 26) zijn zo geformuleerd, dat wij in onze tijd moeilijk de preciese bedoeling van de schrijver kunnen begrijpen. 13) Het is waar, dat J. P. Pavlov physioloog was, maar het is ook een feit, dat zijn invloed in de physiologie overtroffen werd door die op bepaalde psychologische scholen. Het is in deze dagen van spanningen tussen Rusland en Amerika wel een soort ironie van de historie der wetenschappen, dat de grondslagen van het behaviorisme, dat jaren lang de toonaangevende psychologische richting in Amerika was en dat nog ontzaglijke invloed oefent, in feite een zeer sterke verwantschap vertonen met die der Russische psychologie. Natuurlijk bedoelen wij hiermee niet te zeggen, dat alle Amerikaanse psychologen onder invloed van Pavlov staan; maar wat wij gewoonlijk noemen: „het amerikanisme in de psychologie" is zonder twijfel door Pavlov sterk beïnvloed, ook al trachtte

25

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 20 oktober 1954

Rectorale redes | 34 Pagina's

De mens als religieus wezen en de hedendaagse psychologie - pagina 27

Bekijk de hele uitgave van woensdag 20 oktober 1954

Rectorale redes | 34 Pagina's