LITERATUUR EN KUNST.

Een historische roman.

In de buitenlandsche romanliteratuur is tegenwoordig in zwang de historische roman, die zeer in den breede handelt over de nieuwste geschiedenis en het gebeuren van de jongste jaren.

In de omkleeding van den. roman, en daarom met de fantasie als element naast de historiereprodnctie, wordt dan uitgebeeld, wat zich in een bepaald land heeft afgespeeld en verband houdt met de geweldige verwikkelingen der laatste kwarteeuw. Daarbij worden, wat krachtens het romankarakter mogelijk is, de draden aangegeven, die het algemeen-bekend-geworden feitelijke verbinden met wat „achter de schermen" is geschied, of liever, worden de feiten verklaarxi uit hun oorsprong. De verbindende schakels, die voor den vorschenden historicus dikwijls zoo moeilijk te vinden zijn, , omdat de officiëele bescheiden veelal niet te raadplegen zijn, worden hier gelegd door de fantasieinweving: naast werkelijke personen treden dan gefingeerde figuren op, door wier gedragingen, woorden, intrigues ook dikwijls, het een met het ander, dat historisch is, verbonden wordt. Zoo ontstaat een verhaal, dat een eenheid vormt, boeiend is, omdat het 't bekende verklaart uit het onbekende, en iets sensationeels heeft ('t geen door onzen tijd van filmvertooning wordt verlangd in een verhaal), juist omdat de lezer moeilijk het weefsel kan volgen en historie en verdichting niet onderscheiden kan.

Zulke „historische romans" zijn er in de buitenlandsche literatuur vele. We herinneren aan „De 9e November" van Kellerman, „Koenigsmark" van Pierre Benoit, (welk boek in het buitenland in 325.000 exemplaren werd gedrukt, bewijs, hoezeer het karakter van deze historische romans ligt in de lijn der huidige belangstelling) dén pas in het Duitsch verschenen Russischen roman van Iwan Naschirvin, „Rasputiri", e.d. Men behoeft slechts de buitenlandsche bibliographie (in 't bijzonder dé Dnitsche) te raadplegen, om éen indruk te krijgen van de veelvuldigheid dezer boeken.

Een van deze romans werd ons door den vertaler toegezonden, met het verzoek er de aandacht van onze lezers er ojp te vestigen. Drie compress gedrukte deelen (elk van ongeveer 500 bldz.) om-^fattend, vroeg het boek uiteraard veel „leestijd"; vandaar dat we eerst nu erover kunnen schrijven, ofschoon het reeds in September van. het. vorige ]aar verschenen was.

't Is de roman van den Russischen schrijver Peter Krasnow^ „Van den dubbelen ade-'aar naar het Roode Vaandel", vertaald door J. c. van den Muyzenberg, oud-vice-Gonsul der Nederlanden in Rusland i). In den geleidenden brief, dien da heer v". d. Muyzenberg ons bij de toezending der drie deelen schreef, zegt hij dit:

»Mag.ik u, als toelichting nog meedeelen, dat ik - O jaar in Rusland heb doorgebracht en dat ik "a^r te lande den oorlog en het daarop gevolgde verval van Rusland met de revolutie en het bolsjewisme heb doorgemaakt. ïk heb de viertaling van dit boek ter hand genomen, opdat men ten onzent goed bekend worde met de waarheid omtrent het bolsjewisme, zoodat dit boek als een waarschuwing kan dienen."

Inderdaad geloof ik, na de lectuur van dezen roman, „dat dit boek als een waarschuwing kan dienen", dat het althans een waarschuwende strekking heeft. En om die reden meen ik ook aan het verzoek van den vertaler te mogen voldoen, en er in ons blad de aandacht op te kunnen vestigen, al zij aanstonds gezegd, dat het, in z'n bonte wemeling van feiten-en toestandenbeschrijving, jeen lectuur is „voor de huiskamer". De Schrijver heeft zeker niet de bedoehng gehad, op het sensationeele, dat z'n stol uiteraard meebracht, den nadruk te leggen, en in z'n mededeelingen (b.v. omtrent het leven in de hoogere Russische kringen van voor den oorlog en alles wat daarmee verbandt houdt) blijft hij zich tot het zakelijke beperken, y^fei teekent hij verschillende toestanden uitvoerig, maar ze behoorden tot zijn stof, en tot het leven, dat hij zich uit eigen ervaring herinnerde. Dat juist doet ons sympathiek staan tegenover dezen roman, alles, wat er in wordt verteld, is (met de vrijheid, die de romanschrijiver heeft) naar de werkelijkheid beschre^^en. Krasnow 'was een schitterend officiier Her Gardecavélerie, die vóór den oorlog deelnam aan het hoflevein en in de' hoogste kringen verkeerde, gedurende den oorlog in verschillende rangen aan het front vertoefde, en na de instoxting van de Russische monarchie de gevangene was van de Bolsjewisten, uit wier macht hij „als door een wonder van Gods hand" werd gered. In zekeren zin dus is de g& schiedenis, die hij hier vertelt, welks middelpunt de officier Sablien is, zijn eigen levenhistorie. Waar dan bovendien de vertaler er naar streefde, volgens zijn getuigenis in de Inleiding, „het al te weerzinwekkende" weg te laten, en hij, zelf met Russische toestanden bekend, de juistheid' der beschreven verhoudingen bevestigt, geloof ik, dat door dezen roman een stuk geschiedenis wordt belicht, dat om meer dan een reden van beteekenis is.

Er kan natuurlijk geen sprake van zijn, dat we den inhoud der - drie lijvige deelen samenvatten in een overzicht. We moeten met een enkele aanwijzing volstaan:

't Eerste deel behandelt „R, usland vóór den oorlog", vertelt van het leven der Russische officieren, van de weelde en de schittering aan het hof, van de Russische verhoudingen uit den tijd, toen het Tsarisme nog stond in z'n volle kracht, ook in zijn glans en onaanvechtbaarheid. Maar door het, boeiend beschreven gebeuren heen, vinden we toch ook allerlei verhoudingen geteekend, beginselen ontvouwd, symptomen ook aangewezen van een andere mentaliteit. Dit deel is ten volle een roman, aangezien rondom de figuur van Sablien ook het romantische een ruime plaats er in heeft en de met werkelijk talent beschreven levensgenieting van den voorspoedigen, rijken officier een verhaal op zichzelf vormt.

In 't tweede deel, „Rusland gedurende den oorlog" wordt, alweer met Sablien als middelpunt, het frontleven geschilderd. Dit deel is een „oorlogsroman" van uitstekend kaliber, op zichzelf zeer interessant door alles, wat yan de niet heel bekende Russische oorlogsgeschiedenis wordt meegedeeld. Persoonlijk heeft mij' dit tweede stuk 't meest geboeid. Er zijn verschillende fragmenten in aan te wijzen Van spannend gebeuren, die, mede door den goeden stijl, literaire waarde hebben (ik denk aan de geweldige episode van „het adelaarsnest", een der moeilijkste frontp-unten, waai een doorbraak geforceerd worden moest) en ook is meer dan een figuur met talent geteekend, (vader en zoon Karpow, b.v. die beiden den heldendood stei-ven, de cynisch-krankzinnige luitenant Wertzienski, vader Wasilii, een aalmoezenier). Duidelijk spreekt tiit geheel dit boek, de herinnering, hel zelf-doorleefd-hebben, en hier vooral kleurt dal 't verhaalde met bijzondere levendigheid. Ook is het uitvoerig gesprek van den geestelijke met Sablien over de liefde van Christus aandichtige lezing waard.

Het derde deel „De revolutie en het Communisme" Verhaalt den triestigen en bloedigen ernst der revolutie, teekent de opzweeping der hartstochten, de gruwelijkheden, die aan alle verdachten (ook aan Sablien) gepleegd worden en is één lange aanklacht tegen het Bolsjewisme en zijn verschrikkingen.

In dit deel vinden we, bij monde van Sabliensi dochter, het uitvoerige verhaal van het lot der. Tsarenfamilie (historisch staat, naar men weet, heel weinig daarvan vast) zooals in het tweede boek heel de geschiedenis van den zonderlingen Raspoetin wordt behandeld, die immers zoo ongebreidelden invloed had op het hof en de haa, t van het volk deed oplaaien.

Nog eens — de romau-teekening overweegt bij dit alles, en we moeten dus geen historische waarde toekennen aan de mededeelingen op zichzelf. Maar als weergave van de sfeer, die in de hoofdstad en onder de menschen heersohte, als weerspiegeling ^an de verschrikkingen, die de Schrijver zelf heeft doorleefd en daardoor als huiveringwekkend vooTbeeld van de consequenties, .waarvoor het Communisme in de praCtijk stelt, is dit deel de lezing niet minder waard dan de beide vorige.

Elk op zichzelf geven ze eeai beeld vaix een bepaalde phase der Russische contempoEaire geschiedenis en de geheele roman is, bont door eindelooze afwisseling van tooneel en personen, boeiend, dooT veelvuldig en ingrijpend gebeuren, interessant, door de beschrijving van allerlei verhoudingen en toestanden, een merkwaardige en zeker belangrijke proeve van het soort, die zich in z'n eigenschappen zelfs zeer gunstig onderscheidt van de vele buitenlandsche lectuur over deze zelfde stof, die eveneens in vertaling tot ons komt.

Men bedenke, dat hij niet voor te jonge menschen is bedoeld.

)^ Do vertaliag wordt uitgegeven door '.dea teer v. d. M. '"-Gravenhage zelf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen