Studentenalmanak 1914 - pagina 190
180 FARRAGO
Jarl Skule en koning Hakon zijn steeds in Ibsen blijven
voortleven. Nu eens is de sterke geest en het machtig geloof van
Hakon over hem vaardig, die met eigen oog de toekomst beziet
en een nieuw ideaal in plaats van het oude stelt; dan weer
overheerscht de uit het diepst van zijn innerlijk opkomende geest
van twijfel, van zelfcritiek, van zelfironie dezen man, die zijn
idealen slechts critisch bezag en slechts waarschuwen kon, ter-
wijl anderen hun idealen beleefden. Uit deze beide elementen in
Ibsens leven is formeel het ontstaan van Ibsens drama, zijn pro-
bleemstelling, zijn conflict, zijn oplossing te verklaren. Ibsen heeft
een schoone gedachte, een ideaal, dat hij koestert om het straks
der menschheid te schenken. Doch dan ziet de demon van den
twijfel, van de nooit eindigende critiek, van de zelfironie in Ibsens
ziel dat ideaal met hoonend gelaat en grijnslach aan, en brengt
koelbloedig met ijzige hand de schoonste kinderen der gedachte
en den drang tot een verheven daad om. Wie „Gösta Berling" kent,
ziet voor zich Selma's teekening van den geest der zelfcritiek,
zooals hij woont in het hart van Marianne Sinclaire. Hij heeft
ijsoogen, lange, knokige vingers, en plukt en scheurt de ziel uit
elkaar, tot ze als een hoop oude lompen uiteengerafeld ligt. Zoo
beziet ook Ibsens critische geest elk van zijn gedachten, tot hij
al haar fouten gevonden heeft, ze uiteen heeft geplozen, en nu
nog in zijn drama tegen de aan deze gedachten verbonden tegen-
strijdigheid en dwaasheid waarschuwen kan. Waarschuwing en
immer weer waarschuwing is de toon van Ibsens stem in zijn
drama's. En wie Ibsen leest ziet ook in zijn eigen ziel staren met
die koude ijsoogen de zelfcritiek, die nooit goedkeurt, die steeds
elke gedachte en elke daad bij de geboorte doodt, de spontaneï-
teit des levens vernietigt; en kan soms de verzuchting slaken
uit Shakespaere's „Hamlet":
O Hamlet, speak no more.
Thou turn'st mine eyes into my very soul;
And there I see such black and grained spots.
As will not leave their tinct. —
O Hamlet, thou hast cleft my hart in twain.
Toch mag niet verheeld, dat juist deze psychologische kunst
ook de buitengewone tragiek te scherper voor ons doet leven.
Merkwaardig is in dit opzicht het onstaan van Brand. De eerste
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1914
Studentenalmanak | 236 Pagina's
![Studentenalmanak 1914 - pagina 190](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/studentenalmanak/studentenalmanak-1914/1914/01/01/1-thumbnail.jpg)
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1914
Studentenalmanak | 236 Pagina's