VU Magazine 1971 - pagina 201

a.r. partij geleid heeft. Want de 'toegestoken hand' van Anema was veel ingrijpender dan het conflict in de a.r. partij over de 'bouwcrisis' later. Schouten heeft het geslikt, hij moest het slikken en hij had - terecht een enorm respect voor Anema. En daarmee komen we in feite bij een nieuwe fase in de politiek: het meedoen van antirevolutionairen in de na-oorlogse regeringscombinaties.

magazine

fractie - minus Schouten - stemde vóór het statuut. Dat hadden noch Schouten noch ik verwacht. De meeste leden hadden in het fractieberaad hun mond gehouden. Ik heb nooit zo'n politieke kater gehad als na die stemming. Ze hadden, ter wille van een man als Schouten, hun mond tijdig behoren open te doen en hem niet voor gek moeten laten staan. Tegenover een krachtig karakter als dat van Schouten zijn er altijd veel bang o ren. We hadden afgesproken dat hij het toen komende weekend bij ons thuis zou komen logeren. Want hij was zeer op ons gezin gesteld. Hij schreef echter een briefje dat hij wegens te drukke bezigheden verhinderd was te komen. In de tweede wereldoorlog hebben we ontdekt dat liegen wel eens goed kan zijn. Een maand later logeerde hij echter wel een weekend bij ons. Niemand zal ooit op het idee komen om een biografie van Jan Schouten te schrijven. Hij is verloofd geweest en zijn verloving brak stuk op het feit dat bij hem principieel-politieke zaken voor het meisje gingen en daarom is hij altijd ongetrouwd gebleven. Dat is m.i. helemaal verkeerd. Het meisje is zeer belangrijk en, naar mijn ervaring, ook politiek zeer belangrijk. Maar al komt er dan geen biografie van Schouten, van mijn zijde wel een 'Magnificat' met betrekking tot hem.

'Niemand zal ooit op het idee itomen om een biografie van Jan Scliouten (foto) te schrijven. Hij is verioofd geweest en zijn verioving bralc stulc op het feit dat bij hem prlncipieei-politiel<e zaken voor het meisje gingen en daarom is hij altijd ongetrouwd gebleven.'

Zijlstra

'Zijlstra verstond de kunst economische en financiële verhalen te houden, die voor kamerleden die niet veel verstand van economie en financiën hadden, zoals ik, ongelooflijk herder en boeiend waren. Je zat er ademloos naar te luisteren en je begreep het.'

Anema Ik kom nu aan het verhaal van 'de toegestoken hand'. We zijn er in Nederland altijd allemaal erg vóór geweest dat politiek gemaakt wordt in de Tweede Kamer. Maar op een gegeven moment is dat voor wat de antirevolutionairen betreft in de Eerste Kamer gebeurd. De crisis om Indonesië had ons in een controverse met praktisch alle andere politieke partijen gebracht. Want liberalen (Stikker, 1948) en christelijk historischen (Schokking, 1948) hadden de tekenen der tijden eerder verstaan. We zaten in een noodlottig isolement. Daar kon je onder Schouten nooit uit komen. De a.r. Tweede-Kamerfractie liet dus in dit opzicht verstek gaan. Toen heeft Anema in de Eerste Kamer dat isolement doorbroken. Toen de souvereiniteitsoverdracht een feit was geworden, toen Indonesië dus door Nederland als een volkomen onafhankelijke staat was erkend en er onder het koloniale stelsel een definitieve streep gezet was, heeft Anema in de Eerste Kamer een rede gehouden waarin hij zei dat nu ook onder het conflict tussen de antirevolutionairen en de andere partijen een streep gezet moest worden en, zei hij, wij steken u de hand toe. Schouten was er ontdaan over. Want Anema had zijn politieke taak overgenomen. Hij was het er niet mee eens. Formeel niet en materieel niet. Maar evenmin als Anema ooit Schouten afgevallen was, kon Schouten Anema afvallen. De parlementaire redacteur van 'Trouw', de huidige a.r. partijvoorzitter dr. A. Veerman bracht het verhaal breeduit en met kennelijk welgevallen in de krant. Ik zat er natuurlijk wel lelijk tussen. Het is opmerkelijk dat dit nooit tot een crisis in de

In 1952 had Donker (P.v.d.A.) ontdekt dat dr. J. Zijlstra een goede minister van Economische Zaken zou kunnen zijn. Bij de kabinetsformatie in dat jaar werd dus Jelle Zijlstra gevraagd om minister te worden evenals mr. J. Algera. Zijlstra was toen hoogleraar in de economie aan de vier jaar eerder opgerichte economische faculteit van de Vrije Universiteit. Hij heeft toen heel keurig aan fractie- en partijvoorzitter Schouten gevraagd wat die er van dacht. Schouten was met Terpstra, mede a.r. kamerlid en voor de oorlog minister van Onderwijs, op vakantie in een pension ergens in de buurt van Arnhem. Zijlstra is naar hem toegegaan. Schouten voelde er niet veel voor. Hij was een beetje bang voor Zijlstra's hem vreemde economische opvattingen. En hij liet hem dus terdege merken dat hij niet van enthousiasme overUep. Maar hij liet hem vrij om te handelen zoals hij meende te moeten doen. Terpstra dacht meer in de geest van Anema en liet dat ook blijken. Schouten zei tenslotte (naar Zijlstra mij verteld heeft): 'Ik kan het u niet ontraden'.

Bouwcrisis Er zijn uiteraard - dat is in elke partij zo, denk maar aan de door Burger ontketende huurwet-crisis van 1955 - wel eens spanningen tussen fracties en hun verwante bewindslieden. Die spanning kun je zeer algemeen zo formuleren, dat een prominent bewindsman, tevens lijstaanvoerder geweest zijnde in de verkiezingscampagne van de hem verwante fractie, verwacht dat de leden van die fractie zijn beleid zullen steunen. Dat is dus in een dergelijke bewindsman - en zo was Zijlstra - een monistisch trekje. Maar als je op het dualistische standpunt - een onafhankelijke Kamer tegenover een onafhankelijk kabinet - dat altijd in Nederland heeft gegolden, staat, verlangt een fractie tegenover de geestverwante ministers een vrijer standpunt te kunnen innemen. Daar ben ik altijd voor geweest. Want als je dat niet doet, word je een marionet. En daar ben ik niet voor in de wieg gelegd. Dat is de achtergrond van de bouwcrisis van 1960. Het is het beste om die crisis hier nu maar te behandelen, omdat het een intern conflict betrof tussen Zijlstra - Van Aartsen speelde een onbeduidende bijrol in de affaire - en de 43

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen