VU Magazine 1972 - pagina 391

meerden, zoals Netelenbos, Geelkerken en noem maar op, dan ontdek je een groot aantal formele overeenkomsten. Ze zeggen beiden: het gevoelsleven en het geloofsleven gaat achteruit. Ze zeggen ook allebei: waar blijft nou ons einddoel? We zouden toch iets gaan doen aan het christendom in Nederland? Maar al hebben ze wat diagnose betreft een stuk gemeen, wat therapie betreft lopen ze sterk uiteen. Terwijl de Jong-Gereformeer-

joeg. Ik had het voordeel dat tot 1900 de historici en de theologen het werk voor mij grotendeels hadden gedaan. Maar over na 1900 is er vrijwel geen boek verschenen, zodat ik 't meeste zelf heb moeten uitzoeken. In een der hoofdstukken heb ik die periode beschreven, 't Was een hele puzzel om uit te zoeken hoe dat allemaal in elkaar zat, maar 'k heb er wel plezier aan gehad.

<S A/4- <ji J^'i-^u

"r')

If.

Hf^. UU •

't/ heDMuiS'

•tTTT

t'Z.

X

Fcilfh-^l^

W^T-ï'*'

,4

m

Cl i',oiJ

^•h^>e k-k.

ff. E

^'t/tu

i

If^hn^A-

pf

tr.U

Pe.f.A,. TU. At^T'*-- P/i,~p ht. UP-. i^rir Cl "^}'rj •ij. J.'a^.wFcrr'htC i ' KA ^-f* .

X ^72..

(

'•H-D^.ir.U. f'^-c-F Hs. S^'.

Fragment van één der geneogrammen van dr. Kuiper om familie-relatie tussen leden van de kerngroep en leden van het dispuut I.V.M.B.O. na te gaan.

den zich refereren aan de ethischen en confessionelen in de hervormde kerk, refereren de kritici ter rechterzijde zich aan de Geref Bond in de hervormde kerk en aan kleinere geref kerkengroepen, zoals de chr. gereformeerde kerken. Dat geheel vond plaats in de tijd na de eerste wereldoorlog, toen het rationalisme meer onder verdenking kwam te staan. En het gecompliceerde is geweest dat men het wederzijds niet helemaal van elkaar doorhad. Er was 'n hele sterke middengroep, geleid door 'n aantal mensen uit de doleantietijd en van afgescheiden afkomst en door mensen, die nèt naar boven waren gekomen, die het bereikte wilden consolideren. Het doel van die groep was 'elkaar vasthouden', 'n bekend gebruik in gereformeerde kring. En het beleid dat gevoerd is tussen 1915 en 1930 onder leiding van Ridderbos uit Kampen en H. H. K^uyper c.s. was daarop zoveel mogelijk gericht. Dat betekende dat de linker- en rechtervleugel zo nu en dan eens afgestraft moest *orden, als de een de ander te veel op stang

Verklaring Voor geen van de conflicten uit die tijd is er één verklaring, maar in 't algemeen kun je dus wel zeggen: het einddoel herkerstening was onmogelijk geworden, omdat men door de geslaagde emancipatie ingekapseld was in de Nederlandse samenleving. En dat op zichzelf schiep het kader waarin je de ruzie kreeg om het 'wat nu?'. En dat hebben we volgehouden tot 1950 en zelfs nog daarna. Ook de vrijmaking in 1944 is te beschouwen als een poging van volstrekt andere zijde dan die van Geelkerken om laten we zeggen - het compromis ongedaan te maken. Misschien zijn de radicalen er nog een allerlaatste uiting van, hoewel ik geloof dat die ook 'hun eigen recht' hebben. In ieder geval: tot en met de 'vrijmaking' tot en met Berghuis is het misschien allemaal nog te verklaren als een poging om de oude draad weer opnieuw op te vatten: 'Wat wilden we ook alweer?' Je kunt dus eigenlijk zeggen dat de gerefor-

meerde kerken aanvankelijk de pretentie hadden de functie te vervullen, die de hervormde kerk naar hun mening onvoldoende vervulde, namelijk herkerstening van de natie, maar dat hebben we niet kunnen waarmaken en toen zijn ze hun eigen bestaansrecht gaan onderbouwen. Maar vanaf 1910 gaf dat spanningen op de rechtervleugel zowel als op de linker, bij mensen, die zich daarin niet thuisvoelden. Met name de zonen van leden van de 'inner circle' uit de kerngroep, die niet zelf voor de gereformeerde kerken gekozen hadden, maar daarin geboren waren, maar toch van huisuit ook een ander cultuurpatroon hadden meegekregen dan dat van de 'mannenbroeders' gingen eruit. Die wereld was hen te afgesloten. Zijzelf hadden neeQes, die hervormd waren, ze hadden hun contacten in de Nederlandse Christelijke Studenten Vereniging (veel Jumbonen speelden daarin een belangrijke rol) waarvan het lidmaatschap in 1920 door de gereformeerde synode 'ten zeerste ontraden' werd. Dat alles maakte dat hun gees27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen