VU Magazine 1972 - pagina 553

Wolfspin leidt - vechtend, baltsend, parend boeiend bestaan Al betrekkelijk lang houden biologen zich bezig met verschijnselen van agressie bij dieren. Het onderzoek hiernaar heeft verschillende fasen doorlopen. Zo is bijvoorbeeld gedurende de periode dat de dier-psychologie opgeld deed, door onderzoekers het gedrag van dieren waargenomen, en vervolgens van een eigen, subjectieve uitleg voorzien ongeveer op de manier van: wat vind ik dat het dier voelt. In de loop van de jaren dertig onderging die benaderingswijze een verandering. Biologen als Lorenz en Tinbergen waren niet op zoek naar een menselijke mterpretatie van het gedrag van dieren, maar veeleer naar een beschrijving van hoe een bepaald gedrag binnen een diersoort functioneert. Dat betekende, dat men door nauwkeurige observatie en veel rekenwerk trachtte te bepalen, wat de betekenis zou kunnen zijn van bepaalde bewegingen, onder welke omstandigheden ze optreden en wat hun functie zou kunnen zijn voor het dier in zijn omgeving. VU-magazine benaderde twee VU-biologen, prof dr. L. Vlijm en drs. H. Dijkstra, met de vraag of verbanden kunnen worden gelegd tussen agressie bij mensen en dieren. Het stellen van zo'n vraag bleek gemakkelijker dan het beantwoorden ervan. Prof Vlijm vroeg zich af, of onderzoeksresultaat dat was verkregen bij het bestuderen van dierlijk organisme, zonder meer mag worden toegepast bij de mens. 'Als je de mens alleen maar als dierlijk wezen zou kunnen bekijken, dan zouden misschien dezelfde elementen een rol spelen. Alleen komjevoorde

"^*'«»

moeilijke vraag te staan: in hoeverre is in het brein van de mens een verklaring van zijn gedrag te vinden.' In het geval van agressie zou, aldus prof Vlijm, bovendien nog een verschil moeten worden gemaakt tussen individuele en groepsagressie. 'Om zoals Lorenz deed, al te gemakkelijk vanuit agressie over oorlog te gaan praten, lijkt me dodelijk gevaarlijk.'Drs. Dijkstra constateerde, dat de bioloog die bij de mens zou willen gaan zoeken welke rol agressie speelt in het menselijk handelen het moeilijk zou krijgen, omdat er wel elementaire overeenkomsten tussen mens en dier op biologisch niveau bestaan (mimiek, gebaar, vechten bijvoorbeeld) maar tegelijk de moeilijkheid zich voordoet bij het zoeken naar de betekenis van het menselijk handelen. 'De mens heeft een cultuurpatroon dat ten dele gericht is op het ontzenuwen van agressie, maar aan de andere kant wordt agressie gestimuleerd, doordat de praktische leefsituaties van de mensen tot agressiviteit leidt. Op grond van culturele normen wil de mens vaak niet toege- drs. Dijkstra ven aan biologische motieven die hem bewegen.' Drs. Dijkstra waagde zich aan de uitspraak, dat het waarderen van de functie van agres- individu is gelijk, maar dat betekent niet dat sie, rivaliteit en dominantie bij de mens een de individuen gelijk zijn. Het feit daf mensen taboe is. ongelijk zijn, vind ik een zaak om te accepteren, zeker wanneer ik het zelfs bij spinnen zie.' Volgens prof Vlijm kan het feit dat Democratie er dominerende personen bestaan zowel een Een vraag of het denken over democratie kracht ten goede als ten kwade betekenen. door biologen wordt beïnvloed door hun Hij stelde in dit verband een figuur als waarnemingen, werd door prof. Vlijm en drs. Ghandi tegenover Hitler. Drs. Dijkstra zag Dijkstr* met ja' beantwoord. Prof Vlijm: in het streven naar democratie een conflict'Ik heb de neiging te zeggen: de waarde van elk situatie waarbij de mens tracht waar te maken wat uit de biologie bekeken niet voor de hand ligt. In een 'volk' van dieren hebben niet alle dieren dezelfde 'waarde'. De menselijke samenleving is volgens 'humane' opvattingen gebaseerd op een gelijke waardering van ieder mens als mens. Dit streven komt praktisch tot uitdrukking in het vechten voor democratische beginselen. 'Als je echter vergaderingen van democratisch georiënteerde groeperingen waarneemt zieje onderling geweldige persoonlijke rivaliteit, met andere woorden: een conflict tussen persoonlijk streven en groepsstreven. Ik geloof dat het eerder verwarrend zou werken dan bevruchtend wanneer je zulke verschijnselen vanuit een biologisch gezichtspunt zou benaderen.' 33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen