VU Magazine 1973 - pagina 505

Dr. Mioeke Schipper-de Leeuw

Afrikaanse literatuur ziet blanke als aap (sluik haar) of varken (rose kleur) Sinds het westen in contact kwam met Afrika, waren 'onze mensen' altijd de christenen, de 'anderen' waren de heidenen en het was dan ook logisch dat God ze in onze handen gaf Naarmate de slavenhandel toenam, werd ook het racisme sterker; daarbij kwam het argument van Cham die zijn broeders moet dienen prachtig van pas. Iemand die tegen de onderdrukking protesteerde, zoals in 1730 een zekere Ds. Kals in Suriname durfde te doen, werd naar Nederland teruggestuurd als onwaardig het predikambt daar langer te vervullen. De westerse expansiedrang nam steeds toe, de reizen om de Kaap pok, en de nationalistische en economische motieven werden sterker. De blanken blijven het vanzelfsprekend vinden dat ze de baas zijn over mensen van andere huidskleur: hebben ze niet altijd het Christendom verdedigd tegen Mongolen, Turken of Moren, hebben ze DE BESCHAVING niet bewaard voor het nageslacht? De beschaving is uiteraard de westerse (de christelijke?); de mensen die daar toevallig niet bijhoren zijn anders (= minder?). Als ze heel hard aanpakken, zullen ze zich misschien een keer kunnen opwerken naar ons niveau, maar we zijn er tamelijk zeker van, dat dat - voorlopig - nog niet zal (of mag?) lukken. Hierbij gaan we er uiteraard van uit, dat een verstandige niet-blanke er graag z'n best voor zal doen om zoveel mogelijk te verwestersen. Door de eeuwen heen is in Europa de mythe van de arme, wilde, zwarte heidenen hardnekkig in omloop gebleven. De Portugezen pretenderen nog steeds dat ze vechten voor de christelijke beschaving in hun koloniën en Vorster verkondigt in Zuid-Afrika de blijde boodschap van het christelijke nationalisme, in de naam waarvan aan de meerderheid van de bevolking de meest elementaire mensenrechten worden onthouden.

Dierfijke trekken In de loop van de geschiedenis heeft men op allerlei manieren geprobeerd de onderdrukking van de Afrikanen te rechtvaardigen. Zo heeft men zich bijv. meer dan eens serieus afgevraagd of het wel zo zeker is dat ook negers van Adam en Eva afstammen en men kwam dan tot de conclusie dat dat waarschijnlijk niet het geval was. Nog in 1900 verscheen er een boek van de hand van een

Dr. Mineke Schipper-De Leeuw tijdens de promotie

Mevrouw dr. W. J. J. Schipper-De Leeuw promoveerde 28 september aan de VU tot doctor in de letteren op een proefsciirift getiteld: 'Le Blanc et l'Occident au miroir du roman négro-africain de langue francaise' (de blanke en het westen, weerspiegeld in de franstalige, zwart-afrikaanse roman). Een van de stellingen bij dit proefschrift luidde: 'Kennis van de moderne Afrikaanse literatuur kan leiden tot een beter inzicht in de ontwikkelingsproblematiek van Afrika', vu-magazine vroeg mevrouw Schipper een bijdrage waarin deze stelling nader zou worden toegelicht. In haar verhaal wordt met name het beeld behandeld dat zwarte romanschrijvers van blanken hebben.

zekere C. Carroll, dat de veelbetekenende titel had The Negro as a beast or in the image of God? In dit boek heet een van de hoofdstukken 'Bijbelse en wetenschappelijke bewijzen voor het feit dat de neger niet tot de mensheid behoort'. Voor wie hiervan vreemd opkijkt, is het misschien nog verbijsterender te horen dat onze eigen Evangelische Omroep vorig jaar in haar omroepblad een foto afdrukte van een Kapauke (Papoea van Nieuw-Guinea) die dankzij zijn bekering duidelijk minder dierlijke gelaatstrekken vertoonde. Wie zou het in zijn hoofd halen om een gelovige blanke soortgenoot te vergeliijken met een blanke die kerkelijk gezien 'nergens aan doet', bijv. de heren Jongeling, Wiegel (of Van Riel?) om dan te concluderen dat de eerstgenoemde duidelijk minder dierlijke trekken heeft dan de tweede? Waarom spreekt men dan wèl in dergelijke termen over mensen van andere huidskleur? Het trieste is dat men zich niet eens realiseert dat dit een voorbeeld is van racistisch denken, anders zouden dergelijke dingen niet worden geschreven. De mythe van de woeste neger maakt deel uit van ons collectief denken en we zijn erfelijk belast met een vooroordeel t.a.v. de Afrikanen, dat hardnekkig doorwerkt in onze westerse samenleving. Over de beeldvorming met betrekking tot Afrika en Afrikanen in de Europese literatuur is de laatste jaren allerlei onderzoek gedaan, waaruit dit is gebleken. Rassentheorieën, zoals die van de Comte de Gobineau in zijn De l'inégalité des races humaines (1853), hebben aanzienlijk bijgedragen tot het instandhouden en versterken van het westers superioriteitsgevoel. Het was Gobineau's opvatting, dat alleen het blanke ras beschaafd is en beschaving kan voortbrengen. In de jaren dertig van onze eeuw werd dit idee door Hitler gretig overgenomen. Is het dan een wonder dat Afrikanen van hun kant volmondig beamen wat de Antilliaan Aimé Césaire schrijft in zijn Discours sur Ie colonialisme (Parijs, 1955): 'Het zou goed zijn het hitlerisme eens grondig te bestuderen en te analyseren om aan de uiterst beschaafde en zeer christelijke bourgeois van de twintigste eeuw duidelijk te maken, dat ook hij een Hitler in zich heeft, een Hitler die hem in zijn greep heeft, een Hitler die zijn afgod is'. Volgens Césaire vinden Europeanen Hitlers 33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen