VU Magazine 1976 - pagina 456

\ff} magazine 14

Dr. Roelf Haan:

Dit „geweldloze" tijdperk van de economie duurt uiteraard zo lang als het duurt. En in ontwikkelingslanden heeft het nooit bestaan. Het eerste geweld was dat van de door vuurwapens ondersteunde koloniale roof en moord. Het tweede is daarop de reactie; dat is het „linkse" geweld. En het derde is het huidige fascistische geweld, ter herstel van de „orde", des te heviger waar het zich op tal van plaatsen nog met het eerste verbindt. Via een grootscheepse veelal onzichtbare militaire hulp staan de rechtse dictaturen van vandaag onder invloed van de Verenigde Staten van Amerirechtsposities te beschermen, „om overal ka. VU-eredoctor aartsbisschop Helder ter wereld in te grijpen als welwillende regi- Camara merkt hierover op:„ Het kapitames dreigen verdreven te worden of als on- lisme exploiteert het anti-communisme welgevallige regimes verwijderd moeten met het doel beneden-menselijke toestanworden". De wereldvrede wordt dus niet den te handhaven. Het is niet in staat te lebedreigd; de wereldvrede bestaat niet. Het ven zonder de bewapeningswedloop, zoneigenbelang wordt niet door oorlog be- der absurde en schaamteloze oorlogen. dreigd; het eigenbelang voert oorlog. Een Het is verantwoordelijk voor de ergste van alle oorlogen: die van de misère die miljoewereldoorlog. In Argentinië zijn de reële inkomens sinds nen menselijke schepselen ter dood brengt de militaire coup tot beneden de helft te- en die bij de overlevenden lichamelijke, ruggelopen, en evenzo de omzetten van de mentale en morele deformaties veroorapothekers en levensmiddelenzaken. Ge- zaakt, niet minder erg dan de gevolgen van weld is niet alleen de belangrijkste de biochemische of nucleaire oorlog". ontstaansfactor van de moderne economie Ook de biologische oorlogvoering is niet — en in landen als het huidige Argentinië van deze eeuw. Honderd jaar geleden paste de belangrijkste begeleidingsfactor — het de Argentijnse generaal Roca de besmetis ook een economische factor zelf. En dit tingsmethode bij voorbeeld toe om evenkan, juist gezien die ontstaans-geschiede- eens „without fighting" complete Indianis, weinig verbazen. Marx noemt ergens nenstammen uit te roeien. de kapitaalvorming in het Engeland van Naar mijn besef moeten we van deze volkevoor de industriële revolutie „gekapitali- renmoord niet in de eerste plaats denken dat het om verdediging zou gaan van miliseerd kinderbloed". taire posities. Er is immers onnoemelijk Het „geheim" van de eerste kapitaalaccu- veel „onnodig" gemoord. Lévi-Strauss mulatie in Europa moet in verband wor- maakt melding van een nog niet lang geleden gezien met de „bloedwetgeving" waar- den in Sao Paulo geliefkoosd tijdverdrijf mee zij gepaard ging. De internationale „het in de hospitalen verzamelen van de handel, volgens de bij ons gangbare econo- geïnfecteerde kledingstukken van slachtmische ideologie zo harmonisch ontstaan ojjers van de pokken en het ophangen uit het gezamenlijk belang van twee landen daarvan met andere presentjes langs de padie „economisch" hebben leren handelen, den welke nog veelvuldig door de inboorkreeg zijn vorm, aldus Schumpeter, als lingen werden gebruikt". Waarom moet zeerovers-imperialisme, op zijn beurt ver- een mens als vogelvrij dier worden bebonden met een onbegrensde uitbuiting schouwd? Omdat alleen op deze wijze, zovan de koloniën. Handel was oorlog. als vandaag nog in Brazilië en Argentinië, Naamloze vennootschappen werden- ge- kan worden gesproken van braakliggend vormd met geen ander doel dan piraterij. land, niemands eigendom, bestemd voor Cultuurhistorisch brengt Goudzwaard de verdere kolonisatie. moderne onderneming in verband met de figuur van de middeleeuwse roofridder. De diepere reden is deze, dat het onPas wanneer de liberale economie met ge- derscheid tussen mens en dier hierin ligt, weld gevestigd is, komt de harmoniege- dat de mens in het bezit is van een stem. Hij dachte op als rechtvaardiging ervan. Het is ook in dit opzicht beelddrager Gods, dat constateren van uitbuiting en ontmenselij- hij alleen door zijn woord kan worden geking wordt vanaf dat moment moeilijker, kend. Maar juist de arme en ontrechte een zaaR van wetenschappelijke analyse. moet liefst een stemmeloos object blijven. Wapengeweld kan, tenzij de kapitalisti- Wanneer hij spreekt klaagt hij aan, alleen sche orde zelf bedreigd wordt, achterwege al door te demonstreren dat hij mens is. blijven. In 1677 verscheen in Engeland een Een levende Indiaan is een getuige. Voor brochure getiteld: Engelands verbetering hem liever geen plaats in de herberg. Want te zee en te land, „to outdo the Dutch waar voor De Ander, tegenover de without fighting" — om de Nederlanders machthebber geen plaats is, daar is voor voortaan zonder oorlog de baas te worden. geen énkele ander plaats.

Vrede op aarde Bekend is de stelling van prof. Tinbergen en vele anderen, dat „ontwikkelingshulp" mede een zaak is van eigenbelang voor de rijke landen; immers armoede brengt ontevredenheid voort en daarmee een bedreiging van de wereldvrede, of liever van de positie van het westen. Deze verbinding wordt ook gelegd door de president van de Wereldbank, McNamara. Ik geloof er niet in. Met welke middelen zullen de werkelijke armen in deze wereld revolutie maken? Hoe komen zij aan wapens als zij niet te eten hebben? Zij leven bij honderden miljoenen beneden het voor een menselijk bestaan noodzakelijke minimum, lijken in wording in de Indiase steden, levens in ontbinding in de sloppen van Latijns-Amerika, objecten voor schoonmaakcampagnes in het kader van de moderne stadsontwikkeling. En in al deze landen stijgt het nationaal produkt. Is dat ondanks dit achterblijven van bepaalde bevolkingsgroepen, die de onvermijdelijke prijs der vooruitgang moeten betalen? Dat zegt de heersende, dat is kapitalistische economische ideologie. Het marxisme antwoord hierop: nee, het is dankzij de verwaarlozing, die marginalizering, de uitbuiting van de bezitslozen. Is dat de reden waarom de marxistische analyse maar liever als atheïstisch buiten de deur moet blijven? Als het atheïsme het werkelijke probleem vormde, dan had de verklaarde vijand riummer één van de christen reeds lang het kapitalisme moeten zijn. Men leze er het belangrijke boek van prof. Goudzwaard maar op na. Kapitalisme en Vooruitgang, waarin de geesteUjke wortels van deze vorm van modern geïnstitutionaliseerd heidendom worden blootgelegd. De rijkdom van de rijke landen is in huiveringwekkende mate (het is gemakkelijker deze mate te kwalificeren dan te kwantificeren) de keerzijde van een wereldgeweldsysteem. Zij moet verdedigd worden, niet zozeer tegen de ontwortelde „derdewereldmens", maar tegen democratie die haar zou kunnen aantasten, haar karakter veranderen op de weg naar een zinvolle maatschappelijke organisatie. Daarom is juist wat Röling, in zijn brochure voor de Vredesweek 1976, opmerkt over de functie die de militaire macht heeft om voor-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen