VU Magazine 1976 - pagina 450

nl magazine 8

Fragmenten uit openbare les van dr. W. Metz

VU te tolerant voor wetenschap en te intolerant voor andersdenkenden „De geneeskunde is een ambacht dat zich ten doel stelt de bedreigingen die ziekte, lijden en dood voor de mens inhouden, af te wenden. Zij streeft die doelstelling na door het toepassen van haar kennis van het menselijk Üchaam. De preventie blijkt in staat niet alleen ziekten te voorkomen, maar die zelfs uit te roeien. De snel toenemende medische kennis van het menselijk lichaam alsmede het succes van haar toepassing deed een nieuw begrip ontstaan: medische macht. Het bestaan van die macht heeft tot gevolg dat de mens van deze tijd de geneeskunde opdraagt hem een lang en gezond, op zijn minst een dragelijk leven en een zachte dood te garanderen. De geneeskunde aanvaardt deze opdracht. De voorzitter van de voorbereidingscommissie voor het congres van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst (KNMG) onlangs in Breda gehouden, schrijft: „Wat is ideaal? Alle ziekten uitbannen. Geen plaats meer voor de arts-therapeut! Zo'n ideaal, zo vervolgt hij, is een utopie. Zeker, maar het blijft ideaal: het thans bereikbare is 'zo gezond mogelijk'." Zijn de artsen idealisten die een utopie najagen waarvan de verwerkelijking hun maatschappelijke ondergang zou betekenen? Het geeft echter geen pas de doelstelling van de geneeskunde te ontlenen aan de wat tendentieuze exclamaties van de gangmaker van een congres-commissie. Het is beter om, in alle nuchterheid, aandacht te schenken aan de ontwikkeling van wat, in het jargon van deze tijd, de medische consumptie wordt ge-

noemd. Het medisch bedrijf blijkt een van de weinige sectoren van het bedrijfsleven te zijn waar omzet en werkgelegenheid stijgen. Hardnekkig en onweerstaanbaar stijgen. De verantwoordelijkheid voor het toenemen van de medische consumptie kan niet zomaar op de schouders van de consument worden afgewenteld: zij berust, in de eerste plaats, bij de producent van die consumptie: de geneeskunde. Als de toepassing van de medische macht niet tot een vermindering maar tot een vermeerdering van de vraag naar medische zorg voert dan wordt de geneeskunde geconfronteerd met een weerstand, zo niet met een paradoxaal effect van haar doelstelling. Zou er een tegenstelling bestaan tussen de gezondheid die de geneeskunde zich ten doel stelt enerzijds en het menselijk,,leven en welzijn" anderzijds?

Twee situaties Eenmaal gesteld moet die vraag worden beantwoord. Daartoe is het nodig de wat globale vermoedens te concretiseren aan de situaties in de medische praktijk. Ik leg u twee van die situaties voor. 1. Het succes van de medische macht heeft keerzijden. Eén van die keerzijden manifesteert zich bij die patiënten wier leven werd

behouden maar bij wie een lichamelijk of geestelijk gebrek niet kon worden weggenomen of voorkomen. Tot deze groep behoren mede patiënten die, door continu uitgevoerde palliatieve (= ziekte of pijn verzachtende) ingrepen en medicatie in leven blijven zonder te genezen, alsook niet weinig ouden van dagen. Er zijn patiënten uit deze groep die, hoewel hun lichaam in stand bleef, juister: doordat hun lichaam in stand blijft, geen leven hebben. Bij hen, zo moet de conclusie luiden, bereikte de toepassing van de medische macht het tegendeel van wat de doelstelling van de geneeskunde beoogt: het leed werd niet verminderd, het nam toe. Bij zulke patiënten werd de medische macht tot een bedreiging en was haar toepassing gecontraïndiceerd (contra-indicatie = aanwijzing dat een bepaalde geneeswijze niet moet worden voorgeschreven).

Principieel onbekwaam Het bestaan van die patiënten werpt zijn schaduwen vooruit. Zij spoken rond in de ruimten waar reanimatie, intensive care, transplantatie en andere vormen van geavanceerde medische macht worden beoefend. Zij omgeven de ingrepen en beslissingen die de medische macht voorschrijft met een marge van onzekerheid en twijfel, om niet te zeggen: van noodlottigheid. De artsenstand, georganiseerd in het KNMG, ziet in het opstellen van een medische ethiek de mogelijkheid om de bedreiging van de medische macht af te wenden. In 1936 verschijnt een eerste uitgave die niet meer is

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen