VU Magazine 1976 - pagina 409

\ff} magazine IJ

Mr. N. van Veen maakte studie van overheidsingrijpen in CAO's

Eén beleid nodig voor alle inkomens, prijzen en investeringen ,, Dit najaar zaleen voorontwerp worden gepubliceerd van een raamwet inkomensvorming, die een belangrijke uitbreiding beoogt van de instrumenten voor het voeren van een inkomenspolitiek", aldus koningin Juliana op 21 september in de troonrede. Ze zei:,, inkomens-", niet:,,loonpolitiek", want loonpolitiek voert de regering allang en het instrumentarium — in de vorm van wetten — dat haar daartoe ter beschikking staat, mag er wezen. begroette. Vorige maand promoveerde hij op een proefschrift met de titel: ,,Overheidsingrijpen in collectieve arbeidsovereenkomsten" (uitgave: FCluwer, Deventer, prijs f 35,-. Daarin schreef hij, dat eigenlijk allang een regeling ontworpen had moeten zijn ten aanzien van inkomens, die niet onder een cao vallen, al was het maar vanwege rechtsgelijkheid en billijkheid. Hij bracht nog een ander — en. in verband met de huidige economische situatie, krachtiger — argument op tafel:,, Evenwicht tussen de instrumenten om die componenten (cao-lonen, andere inkomens en prijzen) te beheersen is voorwaarde voor een verantwoorde iriflatiebestrijding". Daarover echter verderop meer.

Onbillijk

Mr. N. van Veen Men weet; lonen zijn wel inkomen, maar alle inkomens zijn geen lonen. De hoogte van de lonen komt tot stand aan de onderhandelingstafels waar werkgevers en werknemers elkaar geregeld treffen om collectieve arbeidsovereenkomsten (cao's) af te sluiten. Daarnaast zijn er inkomens die niet zijn geregeld in een cao. De beoefenaren van vrije beroepen (artsen, advocaten) bij voorbeeld, genieten zo'n inkomen, of hoger personeel dat niet onder een cao valt, of trekkers van dividenden of renten. Ook over dezulken wil de regering „politiek gaan voeren" (lees: zo nodig regulerend in hun inkomens kunnen ingrijpen). De ontwerp-instrumenten die daartoe een eerste aanzet moeten geven, zijn in de maak. Mr. N. van Veen, jurist, gespecialiseerd in het arbeidsrecht, was een van degenen die het plan van de regering met in.stemming

De vraag hoe het mogelijk Ls, dat de overheid al lange jaren (namelijk krachtens de „ Wel op het algemeen verbindenden hel onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten" (W.a.v.v.) van 1.937) kan ingrijpen in cao-lonen, terwijl bijna veertig jaar later in feite nog moet worden begonnen aan een dergelijk instrument voor de andere inkomens, krijgt een onverwacht simpel antwoord. Het komt er op neer, dat in cao's kan worden ingegrepen omdat 7je bestaan. Mr. Van Veen: „ Wanneer eenmaal collectieve overeenkomsten worden afgesloten, die voor hel overgrote deel van de arbeiders in een bepaalde bedrijfstak of een bedrijf gelden, dan ls het voor de overheid gemakkelijker daarop invloed uit te oefenen, dan om individuele arbeidsovereenkomsten aan te pakken. Het is niet eenvoudig het salaris van een arts te beïnvloeden". De onbillijkheid tussen aan de ene kant de cao-lonen die tot stand komen onder het wakend oog van de overheid en aan de andere kant de inkomeni die ,,hun gang kunnen

gaan", trad nog niet zo duidelijk aan het licht in de eerste jaren na de oorlog. Er moest herbouwd worden; de sociale partners (werkgevers en werknemers) waren bereid grote zelfbeheersing te betrachten. „Dat geldt vooral voor de vakbonden, die de belangen van de arbeiders zo niet ondergeschikt hebben gemaakt aan de wederopbouw, maar dan toch wel uiterst gematigd zijn geweest in hel eisen van enige vooruitgang voor degenen die zij organiseren", aldus mr. Van Veen in zijn proefschrift. In een latere periode echter, zijn de verschillen waarmee de cao-lonen en de andere inkomens werden benaderd ,,al dan niet direct" oorzaken geweest van de zogenaamde „loonexplosies", een begrip overigens, dat mr. Van Veen al te beladen in de oren klinkt. Zijns inziens kun je beter spreken van „nogal verlate bijsturingen". De zogenaamde loonexplosies werden meermalen teweeggebracht op een ogenblik dat diegenen die aan de inkomensbasis van de samenleving hun werk verrichten in een situatie waren komen te verkeren, dat zij niet anders konden doen dan zeggen: ,,En nu zullen wij moeten krijgen wal ons toekomt om nier te ver achterop te raken, in een maatschappij waarvan de loonpolitiek het onderdeel van de economie is, dat veruil hel meest geleid is".

Golfbeweging In feite is er sprake van een golfbeweging: in een periode van geleide loonpolitiek, waarin dan bovendien nog iedereen bereid is zich te matigen, is er voor een overheid geen enkele reden tot ingrijpen; in een economisch minder onderkoelde periode kunnen de teugels wat worden gevierd, er ontstaat meer vrijheid; geleide loonvorming wordt gedifferentieerde loonvorming; in de loop van de jaren-zestig volgen nieuwe versoepelingen. Maar hoe groter de vrijheid waarin werkgevers en werknemers aan loonvorming kunnen doen, of anders gezegd: hoe meer stappen de overheid terug doet in zake de loonvorming, hoe groter voor haar in voorkomende gevallen de noodzaak z^l zijn in te grijpen, omdat ze vindt dat bepaalde ontwikkelingen minder gewenst zijn. Jn de periode 1963-'69 (in 1970 trad de Wet op de loonvorming van minister Roolvink in werking, dat is een

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen