VU Magazine 1977 - pagina 451

1^ magame 9

groep guerillero's. En tenslotte wordt het van oorsprong nobele doel zo bezoedeld (en ook dit geldt zowel voor regering als voor opstandelingen) dat het onherkenbaar wordt voor vriend en tegenstander. Maar met deze redenering, hoe waar ook, komen we er niet helemaal. De kwestie van geweld en middel in zijn politieke, sociale konstellaties is immers veel ingewikkelder. Er zijn namelijk drie verschillende soorten van geweld en in de diskussies erover worden ze helaas niet altijd onderscheiden, waardoor er veel misverstand bestaat. Men onderscheidt: physiek geweld, psychisch geweld en struktureel geweld. Het physieke geweld roept direkte emoties op, vooral omdat je het zo gemakkelijk zichtbaar en aantoonbaar kunt maken. Een oppervlakkige televisie-uitzending, een emotioneel persbericht en de mensen reageren onmiddellijk pro en contra. Merkwaardig genoeg zijn de meeste sociaal wetenschappelijke onderzoeken aan deze vorm gewijd, juist omdat zij zo gemakkelijk hanteerbaar en grijpbaar is. Psychisch geweld is al veel moeilijker te beschrijven. Je hebt er een roman of een moeilijk toneelspel voor nodig om het zichtbaar te maken - hoe b.v. een mens een weerloos medemens hetgraif in treitert, of hoe ouders in de afgeslotenheid van de vier-kamerflat hun weerloze kinderen voor het leven psychisch verminken. Sociaal-wetenschappelijk onderzoek is hier minder gedaan: het is zo moeilijk operationaliseerbaar, zeggen de onderzoekers dan. Nog triester is het gesteld met het struktureel geweld. Dit vindt plaats wanneer mensen door dwingend opgelegde leef- en gedragspatronen niet tot een behoorlijke levensontplooiing kunnen komen. Ook dit is moeilijk te beschrijven en zeker moeilijk aantoonbaar te maken. Zij die er niet onder lijden geraken maar zelden in emotionele verontwaardiging, wanneer ze de slachtoffers ervan al ooit opmerken. Maar hoe maak je het

lijden aantoonbaar van die miJlioenen vrouwen die door de opgelegde eenzijdige vrouwenrol tot een uitzichtloos bestaan veroordeeld worden, de werkers die door struktureel geweld tot vervreemdende arbeid of tot werkloosheid verdoemd zijn of de seksuele minderheden die door struktureel geweld langzaam de neurose ingedraaid worden. Hoe moeilijk het is om de mensen bewust te maken van struktureel geweld kun je al merken wanneer je de volgende uitspraak doet: een ekonoom die meent dat een werkloosheidspercentage van zo en zoveel akseptabel is, maakt zich schuldig aan een struktureel gewelddadige uitspraak. Want hij zegt met andere woorden: ik acht het aanvaardbaar, dat we zo en zoveel percent van de bevolking de vernieling indraaien en verdoemen tot een uitzichtloos leven. Opvallend is dat veel mensen hoe zeer ze ook de verschillen tussen geweld kennen en ervaren, ze toch vaak vanuit de ene geweldssituatie b.v. die van psychisch geweld met physiek kontra-geweld beantwoorden, b.v. iemand die gepest wordt en er dan op losslaat. Dat wat men altijd geweldloosheid noemt, is in feite ,,physiekgeweld"loosheid. Toen Gandhi en Martin Luther King hun kampagnes uitvoerden, was wat zij deden in feite tegen het struktureel geweld een aktie van struktureel kontra-geweld toepassen. De overheden beantwoordden dat vaak met physiek kontra-kontra-geweld en sloegen er op los. De geschiedenis leert datje met physiek geweld vrijwel nooit wat bereikt. Ook aJ lijkt het soms van wel (opstandelingen vagen een regering weg, of een land voert oorlog tegen een ander) dan blijk je op langere termijn toch in je eigen vingers gesneden en het tegendeel bereikt te hebben. Struktureel geweld is veel effektiever. De machtselite in een sociaal-ekonomisch systeem weet via struktureel geweld haar macht te handhaven. Ook het struktureelkontrageweld van de zogenaamde

geweldloosheid bereikt op de duur meer haar doel. Warmeer gewelddadige regiemes met physiek geweld omver worden geworpen, eindigt men meestal met een nieuw gewelddadig regiem van andere mensen.

Wat is terrorisme eigenlijk? Wat moet eigenlijk onder, ,terrorisme'' worden verstaan? De Duitse bezetters gebruikten de term tegen het verzet; Vorster gebruikt hem tegen bestrijders van apartheid; het Ierse geheime leger, de Baskische afscheidsbeweging, dePalestijnen, de Zuidmolukkers, de Rote Annee Fraktion zijn allen wel eens als terroristen aangeduid. Is te verklaren hoe het komt dat zulke verschillende zaken met dezelfde term worden aangeduid? Dat is niet zo moeilijk te begrijpen. Politieke machthebbers noemen hun gewelddadige tegenstanders altijd terroristen. Ik kan mij moeilijk voorstellen dat iemand ooit zichzelf als een terrorist zou bestempelen. Wat anderen doen is terreur en voor wat men zelf doet gebruikt men een andere benaming. Generaals en politici noemen de door henzelf toegepaste geweldpleging ,,oorlog" oï ,,politionele aktie" en ze hebben daarvoor zelfs volkenrechtelijke regels vastgesteld. Binnenslands noemt de regering de eigen geweldpleging ,,verdediging van de rechtsorde". De geweldpleging van terroristen noemt men, ,moord'' en de daders noemt men , ,kriminelen". In de kriminologie noemt men dat een , ,semantisch kriminaliseringsproces". Op zichzelf zegt dat allemaal niet zoveel. Als iemand het woord terrorist toepast op een bepaalde kategorie wil hij niet anders zeggen dan dat hij uit het geheel der voorhanden geweldple-

(

( f ( • ^ '

1

=

f

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen