VU Magazine 1977 - pagina 102

1^ magame 12

Dr. R. Haan:

Gerechtigheid en natie I n het decembernummer van het maandblad dat wordt uitgegeven door het (katholieke) Centro de Investigación y Accion S ocial (Onderzoeks- en S ociaal Actiecentrum) te Buenos Aires schreef de Argentijnse priester Vicente Pellegrini, s.j., een artikel over de huidige terreur die Argentinië verlamt en verbijstert. Pater Pellegrini is lid van de Nationale Commissie Justitia et Pax. Genoemd studiecentrum waarvan hij jarenlang directeur is geweest staat bekend omzijn uitstekend werk en haar nauwe betrokkenheid bij de nationale ontwikkeling met name in haar relatie tot christendom en kerk. Toen de militairen in maart 1976 hun dictatuur vestigden luidde het commentaar van Cl AS niet negatief; daarvoor had de praktijk van het peronisme te veel grondig verknoeid. Wel citeerde men de Engelse schrijver die eens opmerkte dat macht tendeert naar bederf, terwijl absolute macht absoluut corrumpeert. Het militaire avontuur zou dus riskant zijn. Absolute macht: macht die geen verantwoordingsplicht erkent, die geen controle inbouwt, die de kritiek elimineert; die logisch gezien eigenlijk niet meer kan onderscheiden tussen de begrippen participatie en subversie. In hetzelfde weekend van 31 januari waarin de Argentijnse president Videla een interview laat publiceren waarin hij zegt voorstander te zijn van een zo vroeg mogelijk herstel van het politieke leven in Argentinië, wordt op grond van een door hem en de minister van binnenlandse zaken ondertekend decreet een represaillemaatregel getroffen tegen het dagblad La Opinion, waarvan de verschijning op zaterdag en zondag wordt verhinderd. Dit wegens het feit dat de krant op 9 januari het artikel van pater Pellegrini had afgedrukt. Op de tegenstrijdigheid van deze twee gesties van de president werd dan ook onmiddellijk "s maandags gewezen in het hoofdartikel van de Engels-talige krant de Buenos Aires Herald. Een van de talloze contradicties tussen woord en daad waaraan de absolute staat nu eenmaal niet ontkomt. Wat is voor de Argentij nse generaals het zere punt geweest? Er is maar één conclusie: het werkelijk bespreekbaar maken van de fundamentele rechten van de mens. De erkenning van private sferen, van gebieden met een souvereiniteit in eigen kring, is de absolute staat een ^

doorn in het oog, want dat is per definitie kritiek op, want een grens stellen aan, het absolutisme. Rechten van de individu, onschendbaarheid van dt persoon, eerbied voor het leven, ook al worden dié verdedigd met een keur van citaten uit de officiële sociale leer van de roomskatholieke kerk in een zich rdomskatholiek noemend land, kunnen uiteindelijk niet bestaan voor het aangezicht van de machtsstaat. De staat is er niet voor de mens, of, hetzelfde met andere woorden gezegd: de staat stelt zich niet onder christelijk kritiek, integendeel; de mens dient als grondstof voor de staat die doel is in zichzelf. Naar zijn wezen is die staat geweld, oorlogsapparaat. Daarom heeft juist de militair, vanwege deze wezensovereenkomst, geen rechtvaardiging nodig om de macht te grijpen ofte controleren. Dit althans behoort tot het gemene gedachtengoed omtrent het nieuwe zuidamerikaame staatstype, de zgn.,,nationale veiligheidsstaat". Bij een bezoek aan een Argentijns overheidsgebouw viel mijn aandacht op een daar aangebrachte sticker: de Argentijnse vlag met daarin geschreven de woorden: ,,er bestaat geen respect voor de mens. dat men in acht zou moeten nemen, wanneer het gaat om de A merikaanse veiligheid en vrijheid". „Veiligheid" en „vrijheid" contra mensenrechten dus. Het artikel van Pellegrini begint met een scherpe kritiek op het anarchistische linkse geweld. In dit teken staat het gehele betoog. Een militaire regering die niet het doel in zichzelf ziet, maar in de bestrijding van het hnkse extremisme, zou dus geen aanstoot hebben kunnen nemen. In feite argumenteert het uitgevaardigde regeringsdecreet echter maar liefst dat de pater,.bijdraagt aan het nog ernstiger maken van de situatie die het motief is geweest tot de afroeping van de staat van beleg": de priester schendt de ,,eerbieddie verschuldigd is aan de beginselen van publieke orde en veiligheid". De meest,,/7rovocere«£/e" gedeelten van het verboden artikel zullen niet die zijn die een felle hekeling in houden van trotskisme en anarchisme. Wellicht had de auteur het volgende niet mogen schrijven: ,,Het is uit ideologisch oogpunt tegenstrijdig dat men marxistische en stalinistische methoden gebruikt om het mar-

xisive te bestrijden. Wat men in werkelijkheid bereikt is dat men een legitimatie verstrekt aan ieder exces dat het marxisme kan begaan. Foltering corrumpeert en degradeert niet alleen de gefolterde maar nog meer defolteraar. Een soldaat van eer, wiens ideaal is te strijden voor de gerechtigheid, te veranderen in een vulgaire folteraar, zou de grootste overwinning van het terroristne zijn.". Pellegrini verwijst naar de paus zelf, die het beroep op de oorlogstoestand ter rechtvaardiging van marteling door pohtie en leger categorisch afwijst. Vervolgens veroordeelt hij het oppakken van personen zonder vorm van proces en zonder nadere inlichting aan de familie. Hiervoor kan geen militair-tactische reden bestaan, zoals men doet voorkomen. Hij citeert het herderlijk schrijvenvan de Argentijnse bischoppenconferentie van mei vorigjaar in dit verband, dat vervolgens de ongerustheid van de kerk samenvat in de veroordeling van een overheid ,, die in haar zoeken naar de vereiste nationale veiligheid het verschil niet wil zien tussen enerzijds politieke subversie, marxisme of guerilla en anderzijds de genereuze pogingen, veelal ondernomen op grond van christelijke overtuiging, ter verdediging van de gerechtigheid, van de allerarmsten, of van hen die geen stem hebben". De monotone reactie van de zuidamerikaanse dictaturen op de op hen uitgebrachte kritiek is dat de betrokkenen zich ten doel stellen de naam van de regering in kwestie in het buitenland te schaden. In Nederland kennen we gelukkig nog het spreekwoord: wie kaatst moet de bal verwachten. Of die andere spreuk: gerechtigheid verhoogt een volk, maar de zonde is een schandvlek der natieën. Bij bel en absolute staat zijn water en vuur. Of, zoals bisschop Proano in Riobamba opmerkte na de ordeverstoring door de politie van Ecuador van de door hem voorgezeten internationale kerkelijke vergadering vorigjaar:,, Het echte subversieve document dat de politie niet meegenomen heeft, is het Evangelie".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen