VU Magazine 1978 - pagina 347

ma^adne 37 derlandse protestanten. Zo is het altijd geweest en zo zal het ook altijd blijven. Veroordeeld voor de rechtbank van de geschiedenis, heeft de Spaanse koning geen aanspraak meer op hoger beroep, en Philips III moet met dezelfde maatstaf gemeten worden als wijlen zijn vader Philips II. Maar zijn de Spanjaarden dan niet veranderd? Ze bieden nu immers zelf vrede aan! Jawel, maar zo'n aanbod kan niet oprechter zijn dan deze vredesprofeten zelf. Het streven naar vrede of bestand betekent niet verandering van doelstelling; het betekent alleen verandering van taktiek. Het doel blijft volledige onderwerping van de Nederlanden en invoering van de inquisitie. Slechts de middelen zijn nieuw. Veel opgang maakte het verhaal dat we vinden in de ,,Treffelijcke tzamensprekinghe tusschen den paus ende koninc van Spagnien, helanghende den peys met ons lieden aen te gane". In dat ge.schriftje speelt de koning slechts een ondergeschikte rol. Hij stelt alleen de domme vragen, alle antwoorden komen van de paus, die een duivels plan heeft uitgebroed om een hopeloze strijd tot een ongedacht goed einde te brengen. Het is onmogelijk de Nederlanden te onderwerpen, meent hij. Spanje heeft er het geld niet meer voor, en Rome kan het niet krijgen, want de bisschoppen en kardinalen houden het liever zelf. En ook al zou het lukken de Hollanders werkelijk in het nauw te drijven, dan zal Frankrijk hen zeker te hulp komen. Voortzetting van de oorlog leidt dus in geen geval lot een nuttig resultaat. Daarom moet Spanje vrede aanbieden. Het moet dat doen op zo gunstige voorwaarden, dat de bondgenoten van de Republiek sterk zullen aandringen op aanvaarding. Die vrede kost de koning in werkelijkheid niets, want hij zal zijn belofte niet houden. De paus schenkt hem bij voorbaat absolutie van de zonde van woordbreuk. Zijn de ketters dan eenmaal in slaap gewiegd, ,,zoo zullen nyse onverziens opkomen, overvallen, vernielen ende tot den gronde toe wtroeyen, dat geen gedacht enisse van hunlieden hlijve".

Bedenkelijk gehalte Dit pamflet toont wel duidelijk het enigszins bedenkelijke gehalte van veel volksvoorlichting. Ze kiest haar uitgangspunt in de kwade trouw van (ie tegenstander. Het is ook geen toevallige kwaal van deze oorlogspropaganda, want precies dezelfde taktiek is toegepast tijdens de godsdiensttwisten

van het twaalQarig bestand. Ook toen heeft van weerszijden verdachtmaking vaak genoeg de plaats ingenomen van zakelijke bestrijding. Is de tegenstander toch niet te vertrouwen, dan hoeft men zich met het weerleggen van zijn argumenten ook niet te vermoeien. Zo gaat het ook in het bestandsdebat. Een diskussie met de aanhangers van de vrede is overbodig, want zij zien het kardinale feit van Spanjes dubbelhartigheid eenvoudig over het hoofd. Ze zijn te onnozel om die valsheid te doorzien, of misschien zijn ze ook wel met Spaans goud omgekocht. Spanje ziet geen kans meer de Nederlanden te veroveren, verzekert ons het ,,Waerachtich ende cort verhaet van de groote ambitie ende wreede tyrannye des conings van Hispaengien". Dus heeft de koning de raad gekregen, ,,dat hy jaarlycx spenderen soude twee ofte drye tonnen schats aen pensionarissen". Met die zin eindigt het pamflet. De schrijver is voorzichtig genoeg om niet te zeggen dat Spanje werkelijk enkele pensionarissen betaalt, laat staan dat hij er namen bij geeft. Maar hij had genoeg gedaan om te zorgen dat de lezer er het zijne van zou denken. De macht van het Spaanse goud is trouwens een lievelingsmotief van deze scribenten. De Spanjaard leunt op zijn gouden stok, Indië geheten. Met die stok weet hij beurtelings te slaan en te strelen, zo behendig dat ieder zich naar zijn wensen voegt. Slechts één mens is voor deze behandeling altijd ongevoelig gebleken: ,,het aldersettsaeinste dat ie oyt hoorde of sach, is dat seignor (de Spanjaard) noyt gheen wech heeft gheweten metten Nederlander matroos genoemt". Matroos heeft zelfs de stok aan het oosteinde stevig beet gegrepen, en dreigt die nu aan Spanje te ontrukken. De boodschap van deze auteur is duidelijk genoeg. Matroos kan op eigen kracht de oorlog winnen, en dan heeft hij zelfde gouden stok veroverd. Als die buit zijn prijs belooft te worden, kunnen de Hollandse vredesprofeten het dan wel eerlijk menen? Iets beters kunnen zij hem toch niet aanbieden? De politieke voorlichting in de pamfletten kon aldus een vergiftigende werking hebben, en veel gevaarlijker zijn dan het door verlichte verstanden gesmade volksboek. Tegen geen van beide zijn echter werkelijk maatregelen genomen. Een verbod tot het drukken of verkopen van bepaalde pamfletten bleef altijd incidenteel, en werd slecht nageleefd. In de Nederlanden is het nu eenmaal regel dat ie-

Advertentie

sctuiDiinen en builen? vietum flrl, ook bij: ""tan, 'Ir/, ^ schaafwonden, lichte f'/«.,.. brandwondjes.ruwe schrale e n gesprongen huid

uit ndtUUrlijkB grondstoffen bereid

Advertentie

Advertentie

'i 'i \

uicfclcl r f dicikon4<iif n

M

In G o d s N a a m helpen bij g e b r e k aan eten gebrek aan onderdak gebrek aan vrijheid gebrek aan recht gebrek aan liefde

9iro22ll t.n.v. het A l g e m e e n Diakonaai Bureau van de Geref Kerken, Burg. de Beauforivi^eg Leusden

' '<

\

J'*'-"-"-^»^

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen