VU Magazine 1978 - pagina 58

1^ magazine 12

NOS- en ZDF-televisie over Angola: heel verschillend Op 11 december 1975 konden de Duitse tv-kijkers op hun tweede net vernemen wat er mis is met de informatie in journaal en actualiteitenrubrieken, die hen via het scherm bereikt. Er werd diep gegraven; het programma nam de hele avond (drie uur) in beslag. Het uitgangspunt was op zichzelf al onthutsend genoeg. Informatie die via de televisie wordt aangeboden, bereikt de meeste kijkers in het geheel niet. Bernhard Wember, hei,,brein" achter de uitzending op 11 december, had een groep van 850 kijkers een aantal informatieve programma's laten zien en had hen daarna overhoord. De essentie van de informatie werd door gemiddeld 20 procent van de kijkers enigermate begrepen en onthouden, deelde hij mee in de uitzending. ,,Wat moet je denken van de informatieve waarde van films die tot zulke teleurstellende resultaten leiden? Het meest verbluffende moet nog komen: meteen nadat de films waren vertoond, dus nog voordat de vragen over de inhoud werden gesteld, werd aan de kijkers gevraagd welke indruk ze hadden van elk van de films. Hoeveel kijkers vonden, denkt u, de films informatief en goed te begrijpen? Gemiddeld 80 procent. Heeft zich dan 60 procent vergist? De tegenspraak tussen de voortreffelijke informatie-indruk en de teleurstellende informatie-resultaten is schrikbarend. Deze resultaten deden bij mij het volgende vermoeden rijzen: het is mogelijk dat informatieve films schadelijke elementen bevatten. De kijker ervaart die als aangenaam en daarmee zou de goede indruk die ze hebben, kunnen worden verklaard. Tegelijk zou het kunnen zijn, dat deze schadelijke elementen de informatie kapot maken, zonder dat men het merkt. Vandaar de slechte resultaten". Wember zette zich, met deze veronderstellingen in het achterhoofd, aan het analyseren. Hij nam de programma's die het ZDF (Zweites Deutsches Fernsehen) tussen 1969 en 1973 had gewijd aan Noord-Ierland, bekeek die nauwkeurig en legde vast wat hij zag en hoorde. Beweegt de

cameranaai" links of naar rechts? Naar voren of naar achteren? Hoe vaak wordt het beeld gewisseld en heeft dat met de inhoud te maken?

Oog-streling Dat alles - en nog zo het een en ander leidde tot de conclusie dat in de onderzochte filmverslagen een duidelijke voorkeur te zien was voor het bewegen van het beeld. Beweging was belangrijker dan inhoud. Streling van het oog (,,Augenkitzel"), daar ging het om. Dat daardoor de inhoud werd verbrokkeld, werd op de koop toe genomen. ,,Deze oog-streling is aangenaam en wordt abusievelijk aangezien voor informatie. Vandaar de goede indruk die men heeft. Van informatie is echter nog geen sprake. Integendeel: ons onderzoek toont duidelijk aan, dat de inhoud van het beeld vaak sneuvelt". Het onderzoek van Wember omvatte veel meer dan hier uit de doeken kan worden gedaan. (Zo stondhij uitvoerig stil bij de verhouding beeld-geluid en bij de ,,concurrentie" tussen oog en oor). Ook bood hij een experimenteel alternatief aan, waarbij hij, gewapend met verworvenheden uit de leerpsychologie, het beeld vulde met schematische, nauwelijks bewegende voorstellingen over het Iers-Britse conflict. De problematiek waarmee Wember bezig was kreeg een maand later reeds aandacht op het Nederlandse scherm. De VPRO zond januari '76 een uitvoerig interview met hem uit onder de veelzeggende titel ,,Actualiteit als Amusement". Een verwant thema was in september '75 aan de orde geweest op een congres van criminologen, waarvan weer een

Een groep criminologen, onder wie VU-medewerker drs Koos Dalstra, keek een maand lang met meer dan gewone belangstelling naar de nieuwsuitzendingen op de televisie. Ze wilden in het voetspoor van o.a. de Duitse media-deskundige Wember een bepaalde manier van nieuws-analyse in de vingers krijgen. Het was de bedoeling om het NOS-journaal te vergelijken met het journaal van het Zweites Deutsches Fernsehen (ZDF). Het kijkwerk werd verricht in november 1975. Het analyseren is nog steeds niet afgerond; het is vrije tijds-werk. In de bewuste maand speelde onder meer de onafhankelijkheid van Angola. Hoewel het onderzoek, zoals gezegd, nog niet is afgerond, mag alvast wel worden vas^esteld, dat er een paar opmerkelijke verschillen in het nieuws over Angola konden worden waargenomen. sub-groep zich vooral met media bezig hield. Een Brits onderzoeker had een analyse gemaakt van de manier waarop de Britse televisie aandacht had geschonken aan een staking van vuilnisophalers; welke plaats deze gebeurtenis had ingenomen temidden van het andere nieuws dat werd uitgezonden; hoe er was gemonteerd en geselecteerd. De belangrijkste vraag daarbij was geweest of er in de berichtgeving ,,criminalisering" was opgetreden (d.w.z. of de stakers in kwestie op enigerlei wijze als criminelen waren afgeschilderd en het staken als een vorm van criminaliteit).

Verschillen? Het congres leidde ertoe dat een aantal Nederlandse en Duitse criminologen (aanvankelijk zouden nog andere nationaliteiten meedoen, maar dat bleek in de praktijk niet haalbaar) besloten te gaan vergelijken hoe het nieuws in verschillende landen werd gebracht. De uitkomsten van Wembers onderzoek waren inmiddels bekend geworden. De criminologen, onder wie VU-medewerker drs Koos Dalstra, wilden proberen om met o.a. zijn methoden na te gaan of er

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen