VU Magazine 1979 - pagina 158

Vü nmgame 24

Tecbniek tegenover ethiek in de kernbewapening door prof. dr. Joh. Blok

In de computertechniek heeft het twee-taiiig stelsel de voorkeur, omdat je dan eenvoudige, elektronische schakelaars kunt gebruiken met twee standen: aan of uit, ja of nee, nul of één. Dat vereenvoudigt de werking aanmerkelijk en wie zou in onze ingewikkelde wereld niet naar eenvoud willen streven? Het lijkt wel of de rationaliteit van de computer daarom ook in allerlei diskussies bezit neemt van onze manier om over problemen te denken en te praten. Nuancering werkt versluierend. Je moet ergens vóór zijn of ertegen, anders ben je niet duidelijk. In het uiterste geval kun je op enquêteformulieren naast een beslist „ja" of „nee" nog invullen „geen mening", maar op het moment dat je het doet, voel je je al bijna een slappeling. Je bent vóór of tegen abortus (als je de nieuwsberichten mag geloven), vóór of tegen ontwikkelingshulp, vóór of tegen demokratisering, progressief of konservatief, vóór of tegen kernwapens. Met dat laatste voorbeeld ben ik aangeland bij mijn onderwerp. Is hetwaar, wat ons voortdurend gesuggereerd w o r d t , dat er maar twee mogelijkheden zijn? Waarom zouden er niet dikwijls drie zijn of meer? En w a a r o m zou dat ook niet gelden in de kernwapendiskussie? Er is meer dan één reden o m de vragen rondom de kernbewapening voorzichtiger aan te pakken dan met een eenvoudig welles-nietes schema. In de eerste plaats moeten w e ons afvragen, in hoeverre w e tevreden zouden kunnen zijn met de situatie die ontstaat als alle landen hun kernwa-

pens zouden afschaffen. Zou het doel dan bereikt zijn? Zou de oorlog daarmee weer menselijk zijn geworden? Zou hij, hoe verschrikkelijk ook, weer gevoerd kunnen w o r d e n binnen de kaders van menselijke maat en menselijke verantwoordelijkheid, omdat alleen de conventionele bewapening overblijft? Daar geloof ik niets van. De term„co/?ventionele wapens" is misleidend, want deze w a pens zijn helemaal niet zo conventioneel. Ook in die wapens zijn wetenschap en techniek gebruikt o m de vernietiging tot een hoge graad van perfektie op te voeren. Twee wereldoorlogen hebben laten zien waartoe dat leidt. Ook zonder kernwapens konden Hamburg en Dresden met de grond gelijk gemaakt w o r d e n en sinds die tijd is de vernietigingstechniek nog verder verbeterd, ook zonder kernwapens. Daarom gaat het niet o m de kernwapens als zodanig, maar o m het al of niet aanvaarden van de massavernietiging als strategisch middel, waarvan de kernwapens het symbool zijn geworden omdat zij de grootschalige vernietiging zo eenvoudig hebben gemaakt. Terecht richt het verzet zich in eerste instantie tegen dat s y m b o o l , maar voor wie even verder doordenkt over ethische n o r m e n , is er heel wat meer in het geding dan een eenvoudig ja of nee tegen de kernbewapening.

Evenwicht niet stabiel meer Een tweede, maar niet minder belangrijke reden o m de problematiek niet te vereenvoudigen tot een computerachtige ja-of-nee-aanpak, is gelegen in het feit dat het verzet tegen kernwapens en de daardoor in gang gezette diskussie eigenlijk zo'n dertig j a a r t e laat komt. Iets minder dan dertig jaar geleden hebben de Westeuropese politici namens de Westeuropese bevolking de A m e r i kaanse atoomparaplu als beveiliging aanvaard. Dat was, zoals eigenlijk iedere politieke beslissing, ook een ethische beslissing. Het betekende, dat men toen meende dat de vrees voor de Sovjetu n i e kon w o r d e n bezworen door de eenzijdige bedreiging met massavernietiging van bevolkingscehtra. In Rusland waren er toen immers nog geen kernwapens. Het heeft niet zoveel zin nu nog te gaan speculeren over de vraag of er andere mogelijkheden waren en zo ja welke. Een feit is echter dat deze politieke en ethische keuze mede een stimulans is geweest voor de bewapeningswedloop. Die bewapeningswedloop heeft in de jaren zestig geleid tot de zogenaamde „balance of terror", meestal in het Nederlands „afschrikkingseven-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen