VU Magazine 1981 - pagina 86

Uit de Hortus

De Moerbei door Daan Smit

,,lk bekleedde u met een kleurig geborduurd gewaad, schoeide u met het kostbaarste leder, wond u een fijn linnen hoofddoek om en hulde u in zijde." Ezechiël16:10 ,,Ende apostelen zeiden tot den Here: geef ons meer geloof. De Here zeide: Indien gij een geloof hadtals een mosterdzaad, gij zoudt tot deze moerbeiboom zeggen: Word ontworteld en in zee geplant, en hij zou u gehoorzamen." Lucas 17:5-6 De zwarte moerbei, (Morus Nigra)waarschijnlijk van oorsprong inheems in Perzië, werd gekweekt om zijn lekker smakendevruchten.Deuit China en India afkomstige witte moerbei (Morus aiba) wordt ook nu nog in Syrië en Palestina veelvuldig gekweekt voor dezijderupsenkultuuren de zijde-industrie en heeft steeds meer de plaats van de zwarte moerbei ingenomen. Ofschoon de zijderups al omstreeks 4000 voor Christus in China gekweekt werd, leerden de Joden de zijde eigenlijk pas omstreeks 600 voor Christus kennen.

ruw en voorzien van een grof gezaagde bladrand. De bovenzijde is donkergroen terwijl de onderkant lichter gekleurd is, en zacht behaard. Het zoete sap van rijpe op grote bramen gelijkende moerbeivruchten is rood en veroorzaakt lelijke, moeilijk te verwijderen vlekken. Om strijdolifanten op te hitsen, werd het sap onder meer gebruikt om hun slurfen in te smeren. (1 Makkabeën6:34). Moerbeien worden weinig of niet voor de handel gekweekt, omdat de vruchten te zacht en slechts heel kort houdbaar zijn. Daar komt nog bij dat ze moeilijk te oogsten zijn en vogels ze vaak al verorberd hebben voordat wij er aan toe kwamen ze te plukken. Voorde eigen tuin zijn ze echterzeergeschikt, vooral als leiboom geplanttegen een zuidmuur, zoals veelalgedaan werd in vorige eeuwen. De moerbei geeft pas op latere leeftijd vruchten. In het begin vallen veel vruchten af, doch naarmate de boom ouder wordt blijven ze beter zitten en neemt het aantal vruchten ook toe, hetgeen te

verklaren is vanwege het feit dat er een betere bestuiving plaatsvindt als gevolg van de toeneming van het aantal mannelijke bloemen. Om de vruchten beterte laten rijpen is zomersnoei aan te raden waarbij in hoofdzaak de bebladerde scheuten die dichtbij de vruchten zitten worden verwijderd. Om bij het oogsten kneuzingen van de tere vruchten te voorkomen, wordt wel een bakje onder de rijpe vrucht gehouden. Door een tikje tegen het vruchtdragende takje te geven laat de rijpe vrucht meteen los. De zoetzure sappige vrucht wordt als nagerecht gegeten of op brandewijn ingemaakt. Vroeger werden de vruchten wel in de apotheek gebruikt. De Grieken en Romeinen kenden zelfs moerbeiwijn. Ook werd het sap van de vruchten gebruikt om wijn te kleuren, terwijl men er in de middeleeuwen een goede drank uit stookte. Omdat het blad van de witte moerbei (Morus aiba) veel zachter is, diende dit bij uitstek als voedsel voor de zijderups. Vandaardatde zwarte moerbei met zijn ruwe

blad steeds minder voor dit doel werd aangeplant. Morus aiba is een boom van rond vijftien meter hoogte en heeft onregelmatig gelobde bladeren, die slechts van onderen iets behaard zijn. De vruchten zijn wit doch er zijn ook vormen met rode of zwarte vruchten. Het hout van de witte moerbei is geelachtig, tamelijk hard doch niet zwaar en moeilijk te splijten. Door zijn goede en duurzame kwaliteit werd het wel verwerkt tot meubels en wagenwielen, en was zeer geschikt voor kunstdraaiwerk. Als fineerwerk en gepolitoerd gaf het fraaie effekten. Het geslacht Morus behoort tot de familie van de Moraceae, waartoe o.m. ook het geslacht Ficus, de rubberboom behoort. Ondanks zijn zuidelijke verspreidingsgebied groeien beide soorten moerbeien goed in ons klimaat en nemen elke tuingrond voor lief.

Wie belangstelling heeft kan op de hortus jonge planten afhalen van de witte moerbei voor ƒ 4,50.

Door foutieve interpretaties werd in oude Bijbelvertalingen steeds zijde i.p.v. linnen gebruikt, hetgeen in moderne versies niet meer voorkomt. De eerste keer dat er in de Bijbel wel degelijk over zijde wordt verhaald is in de hierboven genoemde tekst uit Ezechiël, zo omstreeks 594 voor Christus. De kuituur van de zijderups in Palestina op Morus aiba kwam pas veel later op gang. De bomen die Jezus zag waren zonder twijfel die van Morus nigra, hij vormt een lage, dicht vertakte tot rond tien meter hoog wordende boom met ruwe bast. Ook de hartvormige, meestal niet ingesneden bladeren zijn

80

A. Zwarte moerbei (Morus nigra)

B. Witte moerbei (IMorusaIba)

vu-Magazine 10 (1981) 2 (februari)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen