VU Magazine 1982 - pagina 118

baar malten, worden de bestaande informatie- en communicatieprocessen, met dat ze worden versterl<:t, onder de enige norm van de efficiëntie gebracht en vervolgens daarmee ooi( gereduceerd tot universele, uniforme en homogene processen. Met andere woorden, de bestaande werkelijkheid moet zich aanpassen aan de wetenschappeiijk-technische struktuur van de computer en dat is een universeel gemaakte struktuur. Ook niéuwe informatie- en communicatieprocessen worden uniform en homogeen. Kortom, computers gebruiken waar dat kan, brengt vele gevolgen met zich mee, kulturele gevolgen die groter zullen blijken dan die van het toenemend autogebruik, omdat de eigenschappen van wetenschappelijk beheersbare systemen in spanning verkeren met de fundamentele eigenschappen van onze alledaagse ervaring en werkelijkheid. De eigenschappen van systeemdenken en computertechnoligie zijn: de universaliteit, de abstraktheid, de onpersoonlijkheid, de logische samenhang, die samen een efficiënt technisch netwerk vormen. Deze eigenschappen staan op gespannen voet met de uniekheid, de konkreetheid, de subjektiviteit, de volle samenhang van de werkelijkheid en met de creatieve verantwoordelijkheid van de mens. Wanneer computersystemen gebruikt gaan worden, waar ze kunnen worden gebruikt, zal de mens er steeds meer het slachtoffer van worden; zijn roeping om kultuurvormer te zijn, komt in de knel, zijn kuituurtaak wordt steeds meer buiten hem om geregeld en hem opgelegd, hij wordt van zijn verantwoordelijkheid, van zijn creativiteit en inventiviteit beroofd. Indien computergebruik onverantwoord gebeurt, verwordt de computer- of informatiemaatschappij tot een Orwell-maatschappij of tot Huxley's Brave New World. Alles en iedereen wordt gecontroleerd; de inviduele gebruiker of ontvanger van informatie verwordt in die maatschappij tot een gestandaardiseerde gebruiker of ontvanger van uniforme informatie. Dat wil zeggen, dat ongenorméérd computergebruik de mens onderwerpt aan wetenschappelijk beheersbare strukturen. Velen geven zich onwetend over aan deze ontwikkeling in de verwachting, dat men er beter van zal worden en de vruchten er van zal plukken. Ondertussen begeven we ons dan m.i. op een gevaarlijke weg."

doen toe- dan afnemen. Pas wanneer het welvaartsmateriaiisme en de machtsdrift kunnen worden teruggedrongen en het motief van de liefde overheersend wordt, pas dan zullen tot nu toe ongegrepen kansen van de moderne techniek kunnen worden gerealiseerd. Bij een verantwoorde ontwikkeling van de techniek, waaronder de computertechnologie, zal dan in plaats van een verenging en een destruktie van de kuituur, een verruiming en verrijking van de kuituur optreden. Arbeid zal dan ook meer zijn dan alleen maar produktieve arbeid, die kan worden geautomatiseerd. Juist dan zal worden ingezien, dat deze verantwoorde techniek vrijmaakt tot hulp- en dienstverlenende arbeid, tot sociale arbeid, liefdesarbeid, zorgende en creatieve arbeid; ook kan er meer dan ooit sprake zijn van mogelijkheden voor rust en bezinning." Zijn syllabus wordt als volgt besloten:,.Samengevat: systeemdenken en computertechniek hebben niet een onvermijdelijke, autonome ontwikkeling tot gevolg. Computertechniek kan binnen normatieve grenzen, gepaard gaande met een groot besef aan persoonlijke en maatschappelijke verantwoordelijkheid, veel bijdragen aan een gedecentraliseerde, pluriforme, stabiele, gezonde en verrijkte kuituur. Dat betekent wel dat er nog veel werk moet worden verricht. Dat kan alleen verantwoord worden gedaan indien er een bekering van de geest van de verwetenschappelijking en de vertechnisering aan ten grondslag ligt. In dat proces van verwetenschappelijking en vertechnisering is de zin van wetenschap en techniek steeds meer verloren gegaan. Die zin zoeken in het perspektief van de zin van de schepping als het Koninkrijk van God is een boeiende opdracht. In dat perspektief wordt ook computermacht niet uitgesloten, maar onder leiding van de liefde ontsloten in dienstbaarheid. Zó kan de huidige, heilloze, levenrovende ontwikkeling worden omgezet in een heilvolle, levenschenkende ontplooiing."

Drijfkracht Elders werpt prof. Schuurman de vraag op wat z.i. de centrale drijfkracht is, die op de achtergrond van techniek en wetenschap werkzaam is. „Dat is het machtsmotief, dat zich verbonden heeft met de idee van de materialistische welvaartsstaat. Door middel van wetenschap en techniek tracht men met behulp van economische en politieke machten een technische wereld te scheppen, waarin iedereen gelukkig zou zijn. Dit motief van de technische heilsverwachting heeft ons in een ongebreidelde technische ontwikkeling doen belanden, waarin gemaakt wordt, wat gemaakt kan worden. Deze overschatting van de techniek heeft er voor gezorgd dat — naar de woorden van de kultuurfilosoof Ortega Y Gasset — onze tijd de meest intens technische tijd is, die er ooit is geweest, maar ook de tijd, die we ais de meest lege ervaren. Een ongelimiteerde computertechniek zal daarom ook de werkloosheid en de leegheid doen toenemen, en daarmee de kultuurproblemen eerder 108

vu-Magazine 11 (1982) 3 (maart)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen