GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

VU Magazine 1983 - pagina 8

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

VU Magazine 1983 - pagina 8

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Roelf Haan

Propaganda li^ê^^É^ In tiet laatste novembernummer van VU Magazine vertelt Ineke Bakker over het Noordamerikaanse weekblad Time, dat een foto had afgedrukt van een groep Sandinistische leiders, genomen ergens in Nicaragua, tijdens een viering van de nationale bevrijdingsdag op 19 juli vorig jaar. Het onderschrift van de foto gaf de indruk dat deze Sandinisten in... Moskou op bezoek waren, hetgeen natuurlijk niet te verbazen was, gezien hun ,, flagrante marxisme, minachting van de mensenrechten en afhankelijkheid van de Cubanen". Het zijn woorden die gekozen zijn vanwege hun nuttig effect op het Amerikaanse publiek; het is, in plaats van informatie, propaganda voor de Amerikaanse politiek met betrekking tot Midden-Amerika. Waar ligt de grens tussen wat informatie en wat propaganda is? Informatie wil op de hoogte brengen, meedelen, communiceren. Dat verwachten wij van,,communicatiemedia" zoals het weekblad Time. Dat sluit niet uit, dat informatie wordt gebracht, of belicht, die het desbetreffende blad bijzonder interesseert, vanwege zijn politieke kleur en vooroordeel. Het kan desondanks immerseen,,goed blad" zijn. Wanneer echter gewoon de leugen te baat wordt genomen, of (wat naar ik meen in de journalistiek hetzelfde is) wanneer door een bepaalde formulering of presentatie (een onderschrift onder een foto mag natuurlijk van alles beweren) een bepaalde indruk

6

wordt gewekt, die uit de geboden informatie zelf niet kan worden afgeleid, dan is de informatie veranderd in propaganda. In een televisieprogramma onlangs laat de AVRO de heren Dries van Agt en And ré van Duin een boekwerkje aanprijzen ter verkoop, aangezien „de opbrengst" voor Polen zal zijn. Binnen enkele dagen worden meer dan 100.000 exemplaren verkocht. Ik kom er op, omdat de VARA-radio mij hierover, via onze keukenradio, achteraf inlicht. Die ,,opbrengst voor Polen" bedroeg, op die 100.000 exemplaren, f 100.000,-. Er was niet bij gezegd:,,eenderde van de opbrengst", dat gedeelte namelijk, dat de auteurs zouden hebben ontvangen; het grootste deel van de opbrengst, nl. twee maal zoveel, f200.000,-, ging gewoon naar de uitgever. Ook hier geen ,,informatie", maar ,,propaganda": een reclameboodschap die slechts een effect wil bereiken bij diegenen die men wil beïnvloeden. Formeel gesproken is er weer weinig of niets aan de hand: ('t is maar net welke definitie van ,,opbrengst" iemand wil hanteren...). Al met al een leuk schnabbeltje, dat omzetcijfer, dank zij de populariteit van Van Agt, Mies Bouwman en,,dePolen". Propaganda moet natuurlijk ,,ergens" iets met de waarheid of met een mogelijke waarheid, temaken hebben. Na de coup in Bolivia in 1980 lieten de Boliviaanse militairen een circulaire verspreiden met een krachtige oproep door de Aartsbisschop van La

Paz, gericht tot het volk, met de bedoeling dat dat volk de coup zou steunen. Het was duidelijk de taal van de bisschoppen, met trouwens alle handtekeningen eronder. Het was ook de taal van de aartsbisschop en zijn collega 's; alleen was er een alinea uit gelaten, en waren er enkele zinsneden aan toegevoegd... Deze vervalsingen zijn natuurlijk alleen herkenbaar voor diegenen die óf de oorspronkelijke tekst hebben gezien, of zoveel kennis van zaken hebben, dat zij onmiddellijk weten: dit kan niet waar zijn. Het doorzien van de propaganda was voor schrijver dezes bij voorbeeld niet moeilijk, toen hij enkele jaren terug in Argentinië voor de televisie,,nieuws"dienst de beelden zag van de treinkaping bij Assen door Molukkers, met de toelichting dat het hier ging om een manifestatie van het internationale marxistisch-leninistische complot, dat natuurlijk ook Argentinië bedreigde, maar dat daar, sinds het herstel van de orde, natuurlijk geen voet aan de grond kreeg, in tegenstelling tot wat nu in Nederland gebeurde, een bewijs te meer van de ondeugdelijkheid en decadentie van de democratie, wanneer het aankomt op de verdediging van het christelijke westen. Dergelijke absurditeiten zijn natuurlijk typerend voor een dictatuur. We kunnen er om lachen, zoals om het verbod in Uruguay van de kunst-term ,,kubisme", wegens zijn verwantschap met het beladen woord ,,Cuba". Maar het is bittere ernst. Op grond van criteria, ontleend aan dezelfde stupiditeit, zijn en worden tienduizenden mensen gemarteld en vermoord, wegens hun eenvoudige voorkeur voor informatie boven propaganda. Wij moeten overigens niet denken dat onze demo-

cratie automatisch borg zou staan voor eerlijke informatie. De TROS kwam enige tijd geleden weer eens met het beroemde ,,geheime BVD-rapport" op de proppen, volgens hetwelk de vredesbewegingen in Nederland uit Moskou zouden worden wel de belangrijkste vredesbe weging; dus... Ook hier weer een onomstotelijke conclusie: het zou niet duidelijk zijn voor welk deel de vredesbeweging „spontaan" is, en voor welk deel ,,gemanipuleerd uit Moskou"... Een bewering die formeel juist is, ook al bedraagt dat laatste deel nul! In Hervormd Nederland van 27 november 1982 gaat Bram Grandia op zoek naar de herkomst van een ,,duidelijk citaat" van Lenin over ,,luchthartige predikanten, pacifisten en wereldhervormers" die door hun kritiek op het westen het communisme in de kaart zouden spelen, een ,,citaat" dat gretig en veelvuldig door de Nederlandse IKV-bestrijdende organisaties blijkt te worden gehanteerd, terwijl het... niet bestaat. Het geeft allemaal te denken. Ik heb bij het verhaal van Grandia luidop moeten lachen. Komischer kan het niet met deze ,, wetenschappelijkheid" contra de vredesbeweging. Maar ondertussen: zijn dit geen Latijnsamerikaanse toestanden"? De waarheid in pacht bij de Inlichtingendiensten! Tegen de bruutheid van de propaganda is niets bestand. Geen cultuur, geen religie. Propaganda is anticultureel en antireligieus. Dan maar even terug naar Nicaragua, waar de Sandinistische leider Tómas Borge een bijeenkomst van Middenamerikaanse protestantse dominees aldus toesprak: ,, Wij vragen unlet dat u de Revolutie hemelhoog prijst, maar dat u. Christenen, de waarheid spreekt en die verspreidt."

vu-Magazine 12 (1983) 1 januari 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 1983

VU-Magazine | 520 Pagina's

VU Magazine 1983 - pagina 8

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 1983

VU-Magazine | 520 Pagina's