VU Magazine 1983 - pagina 398

lijk van Kuyper, tegen de tijdgeest in. Calvinistische regels en normen vaststellen, waaraan kunstenaars en product moeten beantwoorden, terwijl Heeroma eenvoudig de gegeven situatie aanvaardt en die van binnen uit wil reformeren door de christelijke persoonlijkheid (). Anema wil actief aangrijpen, Heeroma passief doordringen; Anema wil dogmatische normen. Heeroma aesthetisch gehalte; Anema wil antithese. Heeroma synthese." Houwink trekt anno 1983 een treffende vergelijking: ,,Anema wilde iets anders geven dan pure poëzie. Neem nou het werk van die Nel Benschop (een hedendaagse, uiterst populaire, christelijke dichteres — gjp), dat zou Anema gelegen hebben. En ik ben ervan overtuigd dat de redactie van Opwaartsche Wegen, en ook Heeroma, dat onvoorwaardelijk zouden hebben afgewezen." Afgezien daarvan spreekt de tegenstelling tussen Anema en Heeroma (alias Muus Jacobse) ook duidelijk uit de hieronder opgenomen verzen van beiden. Samenscholing Het zou teveel gezegd zijn, dat alle jong-protestantse dichters zich even diepgaand over deze materie gebogen hebben. Bovendien: ook de cohesie binnen die groep is wel overdreven en niet iedereen was even sterk overtuigd van het nut van het clubverband. Treffend is, wat een drietal jong-protestanten schrijft aan Risseeuw, wanneer deze een bloemlezing van christelijke dichters voorbereidt. Zo is A. J. D. van Oosten van mening dat de jong-protestantse poëzie wel iets belooft, maar ontkent hij voor deze een program, een beweging. Want ,,wij zijn slechts momenten". P. van Renssen is zelfs stelliger: Hij heeft ,,een, in dezen tijd noodlottige antipathie tegen elke groep, richting, samenscholing, mode en dogma." En J. A. Rispens denkt al evenzo: ,,Het verbaast mij enigszins, mezelf hier aan te treffen. Men kan echter zijn verleden niet verloochenen: wel bewust, onbewust nooit. Ik behoor noch tot een kerkelijke, noch tot een artistiek-dogmatische groep, waarbij men zich immers welbewust aansluit. () Ten slotte is elk mensch eenzaam; en wat is gemeenschap anders, dan de tijdelijke ontmoeting van enkele gelijkgestemden?"

Niettemin ligt, door de vele tegenstellingen, de conflictstof in de Opwaartsche Wegengroep hoog opgetast. Calvinistische poëzie?, Kristelik dichterschap?, poëzie van christenen?; niemand van de jong-protestanten ontkomt aan de confrontatie met die vragen, aldus Rijnsdorp: ,,En als het optimisme van de twintiger jaren in de crisisperiode is geluwd en uit een teveel aan discussies twist is geboren, typeert de naam van (het) tijdschrift ,De Werkplaats' de stemmingvan het ogenblik: niet piekeren, wérken."

Reünie bij opicomende vioeci ,,Het is nu bijna vijf jaar geleden dat je Het derde Réveil schreef", zei Muus Jacobse tegen mij, terwijl we van de zomer samen langs het strand wandelden op het eiland waar we geboren zijn. () ,,Wat wil je van Het derde Réveil?" ,, Laten we gaan zitten", zei hij, ,,dan zien we de zee." Met deze dialoog tussen hem en zijn dichtende alter ego Muus Jacobse, opent Heeroma de inleiding tot zijn tweede verzamelbundel, getiteld ,,Reünie van jong-protestantse dichters", die één jaar voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog verschijnt. Hoewel hij dan kennelijk het bloemlezen niet kan laten toont de inleiding een totaal andere Heeroma dan de man van Het derde Réveil. Vol ironie en zelfspot doet hij in ..Reünie" een onmiskenbare poging om goed te maken wat hij vijf jaar tevoren in overmoed zijn mededichters aandeed, indirect toegevend dat zijn grootse opwekkingsbeweging een mislukkig werd en aangevend hoe zeer de jong-protestantse dichters inmiddels van elkaar vervreemdden. (,,Een dichter weetzelf niet wat hij wil".) Heeroma's inleiding is zonder meer geniaal opgezet. De innerlijke dialoog loopt uit op een gedroomde reünie, ter gelegenheid waarvan hij de verzamelde dichters kritiek op zijn derde réveil in de mond legt, zonder zichzelf daarbij te ontzien. Het ontlokt hem onder meer de kreet: ,,Het derde Réveil bestaat immers n/ëf O? het is er alleen maar in de verbeelding! () Ik bekijk de Kristelijk-letterkundige beweging tegenwoordig zuiver literair-historisch, ik wil hem niet

IDO KEEKSTRA

Bij moeders graf

Annie

Zoo keert mijn leven tot wie leven gaf. Ik vind een doode in mijn moeders graf. Maar zie haar glimlach in dit grijs getij. En weetGods handen eeuwig over mij.

Zij wandeltelken morgen in de hooge Tuinen, achter de geurende jasmijn. Niemand vergeeft het haar simpel te zijn. Pijn te hebben en veel te groote oogen.

A.J.D. VAN OOSTEN

Soms zit ze bij den vijver in het gras. En zingt om nog dichter bij God te komen Dan zij, tusschen de bloemen en de boomen Vlak bij de kleine waterplek, alwas.

Quatrijn Mensch, alle hartstocht die ik in mij vond, gaf ik nutteloos uit aan vriendschap of aan liefde • wat zoekt een mond een even heeten mond? Die 't meest beminde blijft de diepstgegriefde!

340

MARTIN LEOPOLD

God speelt wel eens in haar met eeuwigheid. Dan is het of aarzelend en heel even — En waarom niet? Zij moest óók verder leven!In haar hart zacht een ander meisje schreit.

vu-Magazine 12 (1983) 9 oktober 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen