VU Magazine 1985 - pagina 226

succes van het zich emanciperende katholieke volksdeel. Dat 17e eeuwse en later herlevende calvinisme heette onbuigzaam, goed georganiseerd en militant. Een strenge leer met strenge leefregels die door de katholieke minderheid niet alleen gehaat werd, maar tegelijk ontzag boezemde, aldus de socioloog F. van Heek die de theorie over een 'calvinistische infectie' van de katholieken, in een in 1954 verschenen studie over 'het geboorteniveau der Nederlandse roomskatholieken' ontvouwde. Van Heek acht het zeer wel mogelijk, "dat de Nederlandse katholieken in hun worsteling om zich te handhaven en uit te breiden, zich bewust of onbewust spiegelden aan hun grootste tegenstanders, de Calvinisten, die getoond hadden hoe een godsdienstige minderheidsgroep kan zegevieren. " Als bewijs voor deze stelling voert hij het verschil op tussen Nederlandse katholieken, en vooral die van boven de Moerdijk, en hun veel minder strijdbare, Belgische geloofsgenoten. Alleen in Nederland vond die beïnvloeding plaats die niet de rooms-katholieke geloofsleer 'infecteerde' maar wel de beleving daarvan en vooral de eigen beoordeling van goed en kwaad. Men zou, anders gezegd, kunnen concluderen dat het calvinisme de Nederlandse katholieken "een geweten heeft geschopt"; hen ertoe heeft gebracht het eigen oordeel een belangrijke plaats toe te kennen bij wat wel magen wat niet. En dat is, hoe dan ook een opmerkelijke constatering voor wie de huidige ontwikkelingen in het Nederlandse katholicisme nauwlettend volgt. Daarin komt immers juist die nadruk op het eigen geweten voortdurend in botsing met de eis tot volstrekte gehoorzaamheid aan het kerkelijk gezag. De wederinvoering van het carnaval in Brabant en Limburg is het voorbeeld, aan de katholieke geschiedschrijver Rogier ontleend, waarmee Van Heek zijn stelling illustreert. Dit 'losbandige' volksvermaak was, in tegenstelling tot de overwegend katholieke landen, in het preutse Nederland volledig uitgebannen tot het, na 1815, vanuit het Belgische, weer binnendrong. Het stuitte toen niet langer op weerstand van de Nederlandse overheid, vanwege het toegenomen liberale klimaat. Van Heek: "De heftigheid echter, waarmede de leidende katholieke geestelijkheid zich hiertegen verzette geeft duidelijk blijk van een 'infiltration calviniste'." Niet iedere katholiek was even blij met alle elementen die het calvinisme in het Nederlandse katholicisme inbracht. Zo ook Gerard Brom, die in 1924, in 'De Beiaard', de samenwerking beschrijfttussenKuypers gereformeerden en Schaepmans katholieken tijdens de schoolstrijd: "Het kost ons weinig moeite toe te geven dat wij aan de samenwerking met uit één stuk gegoten Calvinisten staal in 't bloed danken, want we wijten aan dat tijdelijk gezelschap ook een minder welkome hardheid, die de wetenschap van de toekomst te onderzoeken krijgt." Een ziensersblik kan deze Brom niet ontzegd worden. Want juist in deze tijd zou een wetenschappelijk onderzoek op z'n plaats zijn naar de hardheid waarmee conservatieve en progressieve katholieken in Nederland elkaar op dit moment het leven zuur maken. Wellicht is de kiem van de thans aan de dag tredende eigenzinnigheid bfj beide partijen, en weerzin bij een merendeel der Nederlandse katholieken tegen een van bovenaf gedicteerde, blinde gehoorzaamheid aan de kerkelijke autoriteiten, te vinden in het 'calvinistische virus' waarmee de 'roomsen' in een voorbije periode werden besmet...

184

Op9maart1985 viel het laatste wapenfeit te melden: J.terSchurevïerd, met voorbijgaan aan de voorkeur van het bisdom en onder luid protest, tot bisschop van Den Bosch geïnstalleerd

Van mgr. Ter Schure wordt eenzelfde beleid verwacht als dat van deRoermondse bisschop Gijsen. En dat verklaart het luidkeelse protest dat de installatie van Ter Schure op 9 maart |l. begeleidde. De tekst van het pamflet is veelbetekenend: „Van waar zijt gij gekomen, wij wisten niet van u, in onze dieptse dromen, riepen wij non-de-jul Wij staan hier in de kou maar blijven toch geloven, desnoods ook zonder joul"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen