VU Magazine 1985 - pagina 64

van het ijzeren gordijn, vroeg hij zich af of de tijd niet rijp is om te erkennen dat bij voorbeeld de Polen en de Nederlanders andere — en wellicht zelfs meer gemeenschappelijke, Europese — belangen hebben dan de Sovjetunie aan de ene, en de Verenigde Staten aan de andere kant. We hebben in de politieke discussie niet met twee, maar met vier partijen te maken, omdat ook West-Europa en de Oosteuropese landen in hetgedingzijn. Ook op de hem en Barnaby toegeschreven fixatie op de moderne technologie reageerde hij direct. "Die technologie wordt", aldus Boeker, "steeds goedkoper — kijk maar naar de prijs van zakrekenmachines en persona/ computers — en is essentieel voor een defensie zonder kernwapens." Bovendien wenste Boeker ook de proliferatie inzake kernwapens in de discussie te betrekken. "Hoe kun je landen als Iran, Irak, Libië uitleggen waarom zij deze wapens niet mogen hebben en wij wel? En waar blijft de wereld wanneer dergelijke landen ze onverhoopt wèl krijgen. Waar blijven wedan metonsinternationale recht?" "De nadruk dient echter te liggen op de po//f/e/ce vraagstelling", zo besloot Boeker zijn kort referaat. "En die luidt: hoe wilt ü verdedigd worden?" Het woord was derhalve aan de deelnemers die, na enig voorwerk in werkgroepen 's middags aan het woord mochten komen tijdens een foruhndiscussie, waarbij de inleiders in het panel zitting namen, onder leiding van VU-poiiticoloog dr. G. W. Noomen, expert op het terrein van de internationale betrekkingen. Voorzover de stemming in de zaal te peilen viel, stonden de deelnemers aan deze themadag in meerderheid overwegend positief tegenover het Barnaby/Boekerplan. Positiever in iedergeval dan de inleiders Voskuil en Volten, zo bleek tijdens deze discussie. Niettemin kregen de beide plannenmakers ook vanuit het publiek kritiek te verwerken. "Belangrijk voor een geloofwaardige vrede is, dat het vijanddenken wordt doorbroken", meende een deelneemster. "En juist dat element hebben wij gemist in dit alternatieve defensieplan. Natuurlijk is nucleaire ontwapening van wezenlijk belang. Maar het is slechts een middel, niet het uiteindelijke doel. Dat doel is namelijk een werkelijk duurzame vrede." Boeker gaf in zijn antwoord toe dat hij inderdaad niet van alle cynisme ontbloot was:,,Wanneer we onszelf helemaal niet verdedigen dan zullen de supermachten wis en zeker in dat gat springen", meendehij.

46

Op de bekende stelling — die overigens 's morgens al door Voltens 'vloanekdote' was gerelativeerd — namelijk dat de aanwezigheid van kernwapens de waarborg is geweest voor een lange periode van vrede — antwoordde Barnaby wat knorrig: "Met die vrede zou 't dan wel eens gauw afgelopen kunnen zijn. Op het moment produceert men in toenemende mate nucleaire wapens waarmee de atoomdrempel steeds verder wordt verlaagd. Als deze ontwikkeling zich in het huidige tempo voortzet, dan zullen kernwapensvroeg of laat, maaronvermijdelijk gebruikt gaan worden." Triomf Enkele deelnemers waren benieuwd te vernemen of er, in reactie op dit plan, al signalen uit Moskou waren opgevangen. Boeker: "Voorzover wij weten zijn die reacties niet bij voorbaat negatief." En dat ontlokte brigade-generaal b.d. Voskuil de interruptie dat dat geen wonder was. "Natuurlijk zijn de Sovjets er blij mee!", riep hij, terwijl een lichte triomf in zijn stem doorklonk. "Het is in hun eigen belang om een beperkte verdediging zonder diepte tegenover zich te krijgen; hun grondgebied zal bij een gewapend conflict tussen Nederland en de Sovjet-Unie in dat geval geen schade lijden!" Boeker vervolgde daarop echter: "Waarom zouden we meteen een tegendienst vanuit het Kremlin verwachten? Dat is voor het welslagen van het plan niet direct noodzakelijk. De Sovjet-Unie meent haar satellieten onder de duim te moeten houden. Terugtrekking van alle Sovjettroepen uit Europa ligt dus niet onmiddellijk in de lijn der verwachtingen. Maar daar moet je dit plan dan ook niet van laten afhangen. Iemand moettoch de eerste stapdoen!" Gevraagd naar zfjn slotreactie bleef Defensie-medewerker Volten bij zijn

standpunt, dat nucleaire bewapening politiek noodzakelijk is ten behoeve van de afschrikking, maar dat kernwapens waarmee een oorlog gevoerd kan worden niet de afschrikking is die hij in het hoofd had. Hij onderscheidde zich hierin duidelijk van generaal Voskuil die de geavanceerde nucleaire gevechtswapens juist prees vanwege hun precisie, waardoor het naar zijn zeggen mogelijk zou zijn in geval van oorlog bij voorbeeld de burgerbevolking zoveel mogelijk te sparen. Een standpunt dat Volten dus beslist niet onderschreef. Zfjn probleem was vooral de vraag hoe een oorlog zal verlopen die je nu juist poogtte vermijden. "Dat bijt elkaar", aldus Volten. "Het doel van oorlog is vrede" (gemor vanuit de zaal). "Maar dan wél onder jouw voorwaarden. Daarom moet je onderscheid maken tussen een aanvalsstrategie als beste verdediging tijdens een oorlog, welke strategie daarom toelaatbaar is, en een offensief karakter van je defensie in vredestijd, die men als verwerpelijk moet beschouwen." En zo werd deze dag een leerzame spoedcursus in strategisch denken. Een dag die bovendien het afscheid betekende van prof. Frank Barnaby, die na een gastdocentschap van vier jaar de VU verliet. In enkele woorden memoreerde VU-rector prof. dr. P. J. Drenth de in zijn ogen onuitwisbare bijdrage die Barnaby leverde aan het denken over vrede en veiligheid binnen deze universiteit. Of een defensieve defensie, gemodelleerd naar het plan van Barnaby en Boeker uiteindelijk ook gerealiseerd gaat worden, was na deze dag echter nog niet duidelijk. Aan beide uitdenkers ervan zal het echter niet liggen. Zij gaan onvermoeibaar voort en zullen in de komende tijd eerst trachten, in West èn Oost, de reacties op hun plan te peilen. D

Het panel met v.r.n.l.: J. Voskuil, dr. P. M. E. Volten, forumvoorzitter dr. G. W. Noomen, prof. dr. Egbert Boeker en prof. dr. Frank Barnaby

VU-Magazine 14(1985) 2februari 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen