VU Magazine 1985 - pagina 503

ke van een duidelijk verschil tussen vrouwen uit de arbeidsklasse en vrouwen uit de burgerij. De eerste groep werkte uit een pure noodzaak: het inkomen van de man was veel te laag. De tweede groep werkte niet zozeer uit directe financiële noodzaak, maar omdat zij dat graag wilde. Een verbod op arbeid had dus voor deze twee groepen verschillende gevolgen. Het verzet tegen deze maatregelen kwam in eerste instantie vooral van arbeidersvrouwen, maar de burgerijke vrouwen namen dit al snel over. De confessionele vrouwen steunden het wetsontwerp van Romme. De Nederlands Christen-vrouwenbond wilde zelfs dat ook vrouwen in vrije beroepen werden ontslagen. Merkwaardig was nu dat gehuwde vrouwen gedwongen werden te gaan werken als hun man werkloos was. Van haar verdienste werd tweederde op de uitkering van de man ingehouden. Blijkbaar was het in zo'n geval niet erg dat vrouwen tegen hun natuurlijke natuur ingingen. Een vrouw vertelt: ,,Mijn man had recht op f 12,75 steun, maar omdat ik een gezonde vrouw was — ook al was ik zwanger — kreeg hij maar / 7,50 steun. Dan moest ik die f 5,- er zelf bij verdienen, want je kwam er toch niet met die / 7,50 waar nog f 3,huur vanaf moest. Dus ging ik altijd naar de Arbeidsbeurs."

D

e werkloosheid van mannen was een ander argument om arbeid van (gehuwde) vrouwen te verbieden. Veel ondernemers raakten van dit argument niet ondersteboven. Zij waren juist zeer tevreden met vrouwelijke arbeidskrachten omdat ze die veel minder betaalden. Het gebeurde zelfs dat een bedrijf een man ontsloeg en dan dezelfde baan aan zijn vrouw aanbood, maar dan voor veel minder loon. Van de in totaal acht pogingen om arbeid van gehuwde vrouwen te verbieden kwam uiteindelijk niets terecht. Dat is zeker te danken aan actie van vrouwen tegen deze plannen. Het Comité ter Verdediging van de Vrijheid van Arbeid voor de Vrouw (al gauw het 'Comité-met-de-lange-naam' genoemd) voerde een briefkaartenactie, organiseerde bijeenkomsten en schreef artikelen in de media. De van protestantse huize afkomstige feministe Johanna Naber schreef met haar scherpe pen: "Wij vrouwen mogen onze staatsburgelijke rechten van vrije zelfbeschikking niet prijsgeven door te dulden, dat voor ons vrouwen als zoodanig onze diploma's, onze akten van benoeming worden afgestempeld met den stempel alleen geldig in geval van celibaat. " Pogingen om vrouwen die bij de overheid werkten te ontslaan hadden meer succes. Sinds de jaren dertig worden gehuwde amtenaressen op de dag van hun huwelijk "eervol uit 's lands dienst ontslagen". Tegelijkertijd werden ook pogingen gedaan om de gehuwde vrouwen die reeds werkten te ontslaan en geen nieuwe vrouwen meer aan te nemen. En dat terwijl er in 1933

1

VU-MAGAZINE ~ DECEMBER '85

maar 158 gehuwde vrouwen in 's rijks dienst werkten. Het duurde tot 1957 voor deze maatregel geschrapt werd. Wellicht waren politici eindelijk gevoelig voor de argumenten dat de werkloosheid niet de schuld van vrouwen is, dat vrouwen ook staatsburgeressen zijn die dezelfde rechten als mannen behoren te hebben, zo stelt Els Blok. 99

H

et is helemaal niet natuurlijk dat de

meent Colijn in 1937. Van de werklozen komt ongeveer de helft niet in aanmerking voor enigerlei steunverlening. Vrouwen en jongeren krijgen zelden een uitkering, ook niet als ze zelfstandig wonen met een paar kinderen. Om te controleren of werklozen er niet zwart bijwerken, moeten zij zich één a twee keer per dag melden bij de Arbeidsbeurs. Dit 'stempelen' was een uiterst vernederende bezigheid. Het was ook geen wonder dat er veel verzet kwam tegen zowel het stempelen als de lage uitkeringen. Ondervoeding was iets dat erg veel voorkwam. Tegelijkertijd ontstonden er grote voedseloverschotten omdat veel mensen de hoge prijzen niet konden betalen. Deze overschotten werden om 'economische' reden doorgedraaid. Dit wekte grote verontwaardiging onder de bevolking: "Ik dacht, hoe is het mogelijk dat men zoiets kan doen, terwijl iedereen er eigenlijk naar snakt om eens een lekker stukje fruit te kunnen krijgen. Dat Hollandse fruit was gewoon een heerlijkheid om te eten, maar dat was voor ons niet te betalen. De mensen probeerden wel om erbij te komen, maar er werd zoveel vieze troep overheen gegooid, dat je het niet meer kon eten, zo goochem waren ze wel." In 1933 komen de vrouwen massaal in opstand. Het aardig was dat vrouwen uit alle gezindten meededen: katholieke, protes-

tantse, socialistische vrouwen en vrouwen van het Leger des Heils. De initiatiefneemster vertelt over een bezoek aan Den Haag: ,,Toen kwamen die vrouwen van Den Haag weerom, ze waren bij Colijn geweest. Eén vrouw, Jane van Duin, had Colijn gevraagd of hij wel wist dat er zoveel belasting op de suiker was. Daar wist hij niets van af. Hierop antwoordde Jane van Duin: 'Dan wordt het wel tijd dat je aftreedt, want dan ben je voor de zaak niet meer goed.' Toen werd het Colijn zeker te bont en hij zei: 'Ja dames, u kunt veel beter naar de minister van economische zaken gaan, ik zal een taxi bestellen.' Colijn heeft persoonlijk een taxi gebeld, heeft de mensen gauw van zich afgeschoven." Hoewel de reacties in zekere zin succesvol waren, bleek deze brede vrouwenbeweging niet lang stand te kunnen houden. Daarvoor was hetgeen vrouwen verenigde — hun strijd tegen de armoede — niet genoeg. Dezelfde vrouw vervolgt: ,,Ze hebben nog geprobeerd ons in een organisatie onder te brengen, maar dat ging toch niet. Dat kun je toch wel begrijpen: er waren katholieken en gereformeerden bij, en vrouwen van het Leger des Heils en van de SDAP. Je kunt die vrouwen toch niet in één partij onderbrengen! Die vrouwenbeweging was neutraal, stond buiten de politiek, we kwamen op voor onze boterham envoor onze kinderen. Wij vrouwen waren het allemaal wel met elkaar eens, maar de mannen werkten min of meer tegen OMaar wanneer onze mannen achter ons hadden gestaan, dan waren de gevolgen heel anders geweest, 't Is niet anders als vandaag, zo was 't vroeger ook: ónze partij en ónze kerk en ónze dit en ónze dat. Alleen ons volk, dat wordt niet gerekend, dat is er niet bij." D Els Blok, Uit de schaduw van de mannen. Feministische uitgeverij Sara, f 27,50. De illustraties op deze pagina's komen uit het boek.

In de oude steden lopen hele krottenwijken leeg. (Uit: Historisch Topografische Atlas, Gemeentelijke Archiefdienst Amsterdam)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen