VU Magazine 1985 - pagina 450

schrijven. Hij had ijlings Lubbers' verhaal laten vertalen en toegezonden aan Amerikaanse senatoren en tot zijn voldoening reeds enkele onthutste reacties genoteerd van niet de eersten de besten, zo liet hij in de collegezaal weten. Volgens hem is er geen sprake van dat de VS in welke fase dan ook ooit zeggenschap uit handen zal geven over Amerikaanse wapens. Te verwachten is dat als in Nederland het debat uitbreekt over de grondwettigheid van wat de regering doet, naast de Lubbers-interpretatie die van de Amerikanen zal worden gesteld. Verenigde Staten De Congresmap opende met enkele kritische kanttekeningen van R. Swartbol bij de NAVO-consultatieprocedures waaraan Lubbers zich vastklampt om aan te tonen dat er geen sprake is van "een bevoegdheid van de Verenigde Staten tot het geheel zelfstandig en ongecontroleerd inzetten van kruisvluchtwapens vanaf Nederlands grondgebied". Aangehaald wordt een uitspraak van Minister Den Toom, die in de Kamer zei: "In 1962 zijn de zogenaamde Atheense richtlijnen inzake nucleaire consultatie aanvaard. Deze richtlijnen komen in het kort neer op het beginsel dat over het eventueel gebruik van kernwapens door de NA VO — als reactie op een tegen het bondgenootschap gerichte aanval — zoveel mogelijk bondgenootschappelijke consultatie zal plaatsvinden. Er zijn natuurlijk omstandigheden denkbaar dat de tijd voor politieke consultatie uitzonderlijk beperkt is of mogelijk helemaal niet aanwezig is." Sterk zijn de Amerikanen niet op het punt van bondgenootschappelijke consultaties, bracht Swartbol in herinnering. "In 1962 werden de bondgenoten slechts enkele minuten voordat de Amerikaanse aanpak van de Cuba-rakettencrisis wereldkundig gemaakt (werden), geïnformeerd. In 197.3 werden de bondgenoten tijdens de MiddenOosten-crisis alleen maar op de hóógte gesteld van het feit dat de Verenigde Staten wereldwijd alle Amerikaanse troepen in staat van paraatheid hadden gebracht. Van consultatie was geen sprake..." Aangehaald wordt ook een voor de Amerikaanse senaat geschreven NAVO-rapport uit 1983 waarin ronduit staat: "The US President retains the right to use American nucleair weapens without prior consultation." Van de voormalige Witte Huis perschef Ronald Ziegler is de volgende uitspraak: "Consultation should not be viewed as a legally binding obligation." En Kissinger zei: "You can't wave a paper at somebody and tell him he's obliged to consult if he doesn't want to consult." Kortom, zelfs al waren de papieren afspraken waterdicht, dan nog was er geen zekerheid.

366

Bram Stemerdink zag niet veel problemen als een volgend kabinet af zou willen van uitvoering van de kruisrakettenovereenkomst met de VS. En hij betwijfelde of de Amerikanen de iMhbers-uitleg van de NAVO-procedure wel delen

Maar staat het wel allemaal zo goed op papier? Zowel de Raad van State als het Kabinet achten artikel 5 van het NAVO-verdrag erg belangrijk. Wat staat daarin? Er wordt in bepaald dat iedere lidstaat in geval een gewapende aanval de aangevallen partij of partijen zal bijstaan "door terstond, individueel en in samenwerking met de andere partijen, op te treden op de wijze die zij nodig oordeelt — met inbegrip van het gebruik van gewapende macht — om de veiligheid van het Noordatlantisch gebied te herstellen en te handhaven." Nederland kan daaruit concluderen individueel te mogen optreden "op een wijze die zij nodig oordeelt", maar de Amerikanen hebben dat recht dan natuurlijk ook. En het zijn hun wapens, die in Woensdrecht opgesteld worden. Nog geen tekst "Rijkelijk voorbarig", noemde prof. H. Th. J. F. van Maarsseveen het Raad van State Advies in het Ned. Juristenblad van 14 april vorig jaar dat geheel gewijd was aan de rakettenkwestie. "Hoe kun je iets zeggen over de vraag "of bepalingen van een verdrag afwijken van de grondwet" als je niet eens de tekst van dat verdrag tot je beschikking hebt." Ook bij de 1 oktober-brief legde het kabinet-Lubbers nog geen tekst van de te sluiten overeenkomst aan de Kamer over. Volstaan werd met een beschrijving van de hoofdlijnen. Zelfs een simpele huurovereenkomst ga je nog niet op die manier aan. Echt goed kan het juridisch debat dan ook pas losbarsten als de tekst ter beschikking komt. Wijselijk hield de Raad van State dan ook

nogal wat slagen om de arm. Het was een voorlopig verhaal. Een uiteindelijk oordeel wilde dit lichaam pas geven wanneer de tekst bekend is van de overeenkomst die het Kabinet Nederland wil laten sluiten. Eerst dan kan een uiteindelijk oordeel worden gegeven over de vraag of "een verdrag bepalingen bevat welke afwijken van de Grondwet dan wel tot zodanig afwijken noodzaken" (art. 91 Grondwet). En dat geldt ook voor het Kabinet en het parlement. En eerst dan mag ook meer interesse worden verwacht van de Amerikaanse Senaat, die Reagan kennelijk wil passeren door de overeenkomst in de vorm te gieten van een notawisseling. Als er een definitieve tekst op tafel ligt, waarmee zowel de Amerikaanse als Nederlandse regering akkoord gaat (zowel Van den Broek als De Ruiter) dan moet de Tweede Kamer zich waarschijnlijk in de eerste maanden van volgend jaar — bij gewone meerderheid — uitspreken over de vraag of voor de goedkeuring daarvan een tweederde meerderheid vereist is of dat beslist kan worden bij gewone meerderheid. Zullen er kamerleden zijn die wèl instemmen met plaatsing, maar die toch onoverkomelijke problemen hebben om te doen alsof er grondwettelijk geen vuiltje aan de lucht is? "Een geweten verhindert (...) wel vaker dat men dingen niet doet die men heel graag zou willen doen ", schreef in dit verband prof. Van Maarsseveen vorig jaar. Niet correct Prof. Akkermans oordeelde in Trouw van 5 oktober jl. dat het kabinet zich niet correct gedraagt tegenover de Raad van State. "Het was beter geweest als de regering inplaats van de Tweede Kamer per brief te in-

VU-MAGAZINE -

NOVEMBER '85

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen