VU Magazine 1985 - pagina 68

te prefereren zijn boven o n d e r d r u k k i n g . " Een uitspraak die volgens Naftaniël in deze tijd van v r i j h e i d s b e w e g i n g e n tegen diktaturen en miljoenen politieke g e v a n g e n e n niet aan aktualiteit heeft ingeboet en die ook betekenis heeft voor het o p t r e d e n van de geallieerden tegen de nazi's in de tweede w e r e l d o o r l o g ; een uitspraak die ook relevant is voor Rusland waar b e w a p e n i n g tegen het buitenland hand in hand gaat met o n d e r d r u k k i n g in h e t b i n n e n l a n d . Ook wijst Naftaniël er op, dat er n ó c h tussen J o d e n o n d e r l i n g , n ó c h tussen christenen onderling o v e r e e n s t e m ming bestaat over het vraagstuk van oorlog en vrede, en hij geeft de waars c h u w i n g door dat het gevaar aanwezig is van eenzijdig bijbelgebruik. We kunnen constateren h o e z e e r d i t inderdaad h e t g e v a l is. Hoewel s o m s o n m i s baar, is het b i j b e l b e r o e p in de ethiek en in andere w e t e n s c h a p p e n echter uiterst moeilijk en vraagt het om grote voorzichtigheid. De liberaal-Joodse rabbijn Soetendorp stelt dat voor- en tegenstanders

Het begrip 'verantwoordelijkheidsethiek' dat Woldring tot uitgangspunt dient bij zijn analyse van ethische oordelen over kernbewapening, is ontleend aan het werk van de vermaarde Duitse socioloog Max Weber{18641920). Kern van deze ethiek is, dat zowel de 'harde' realiteit van de feitelijke situatie en de haalbaarheid en effectiviteit van het te bieden alternatief, in de ethische oordeelsvorming worden betrokken. Winstpuntdaarvan is, dat een aldus ethisch gefundeerde kritiek, in dit geval inzake kernwapens, nietopvoorhand reeds gedoemd is te verzanden in een idealistisch 'getuigen'. Een risicodatde 'realiteitsblinde'gezindheidsethiekwèl loopt. Anderzijds dient de verantwoordelijkheidsethiek niet te worden verward met 'Pea/po/;f/7('—een zich onbekommerd aanpassen en willoos overgeven aan de bestaande situatie. Verantwoordelijkheidsethiek is een wetenschap die, zo betoogt Woldring, vóór alles de status quo kritisch ondervraagt op basis van ethische beginselen, maar dat doet na grondige bestudering van de feitelijke situatie van het moment, van het doel dat men in de samenleving nastreeft en de middelen waarmee men dit denkt te bereiken, en van de consequenties die, voor zover te voorzien, daaruit kunnen voortvloeien. Onder meer toetst Woldring in zijn boek vanuit die optiek de denkbeelden van een aantal Nederlandse auteurs die zich in heden en verleden hebben uitgelaten overde relatie tussen levensbeschouwing, ethieken hetvraagstukvan

50

van de plaatsing van kruisraketten in Nederland spreken vanuit hun eigen d o g m a t i s c h gelijk, terwijl men verzuimt de relatie van vredespolitiek tot de strijd voor de m e n s e n r e c h t e n , tot h o n g e r s n o d e n en tot andere problemen aan de orde te stellen en reëel en effektief aan te pakken. Verschralen Nog een ander thema wil ik naar voren b r e n g e n . Naar het bijbels getuigenis is het onjuist de horizon van het leven te beperken tot hettijdelijke leven hier en nu. Overeenkomstig dit getuigenis staat ons leven in het kader van enerzijds de s c h e p p i n g in welke wij g e r o e pen zijn deze zorgvuldig te beheren en ten bate van de mensheid te o n t w i k k e len en anderzijds de v e r n i e u w d e s c h e p p i n g , het komende Godsrijk, het rijk van vrede en g e r e c h t i g h e i d . Staande in de s p a n n i n g tussen de komst van Jezus die met dit rijk een begin maakte en de realisatie, middels G o d s g e r i c h t e n , van Zijn rijk, is het de taak van christenen iets te laten zien van de v e r w a c h t i n g en de h o o p op die

wereld van vrede en gerealiseerde h u maniteit. Deze v e r w a c h t i n g en hoop v o r m e n een vaak v e r w a a r l o o s d e d i mensie in het spreken over o o r l o g en vrede, b e w a p e n i n g en o n t w a p e n i n g , o n d e r d r u k k i n g en m e n s e n r e c h t e n . Deze dimensie maakt duidelijk dat vrede in onze wereld niet slechts een afwezigheid van o o r l o g , koude o o r l o g , a f s c h r i k k i n g s e v e n w i c h t of iets dergelijks kan b e t e k e n e n . Het begaan van de w e g van vrede of shalom naar het vrederijk b r e n g t het christenleven in een geweldig s p a n n i n g s v e l d waarvan de polen w o r d e n bepaald d o o r de gevestigde politieke, e k o n o m i s c h e , militaire en andere m a c h t e n en het appel deze m a c h t e n te d o o r b r e k e n in het navolgen van Gods g e b o d van de liefde en terwitle van nog uitstaande beloften. Vooral d a a r o m is het in een christelijke ethiek g e b o d e n nieuwe w e g e n te b e p r o e v e n die de bestaande politieke en militaire m a c h t e n , in het bijzonder de k e r n b e w a p e n i n g , beteugelen en t e r u g d r i n g e n . Indien de g e n o e m d e dimensie in de diskussies ontbreekt dreigt het spre-

3

> > < O

oorlog en vrede, met name dat van de kernbewapening, en die van invloed zijn (geweest) op het denken over deze vraagstukken binnen verscheidene vredesgroepen, kerken en politieke partijen. Zo passeren de uitspraken de revue van ethici als Heer/ng, D/ppe/en Douma en van 'rechtse' èn 'linkse Dooyeweerdianen' {Zuidema, Meklos, Troosten Popma, Goudzwaarden Schuurman). Ook de benadering van Barnabyen Boeker— een 'defensie zonder kernwapens', waarvan de haalbaarheid elders in dit nummer wordt belicht — wordt door Woldring kritisch doorgelicht. Zijn eindoordeel over dit alternatieve defen-

sieplan is positief:,.Boekers plan is uitgewerkt in relatie tot een analyse van de bestaande politieke en militaire verhoudingen, brengt de te voorziene gevolgen ervan in rekening en doorbreekt de statusquo. Het bevat een konstruktieve bijdrage tot het doorspreken van de NAVO-strategie. Daarom verdienen zulke voorstellen vanuit de verantwoordelijkheidsethiek erkenning en honorering. In de eerste plaats omdat zij de mogelijkheid bevatten tot een minder kwetsbaar maken van West-Europa vooreen vijandelijke aanval. In de tweede plaats omdat zij als een konkretlsering van de verantwoordelijkheidsethiekkunnen worden gezien." O

vu-Magazine 14(1985) 2februari 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen