VU Magazine 1986 - pagina 353

derhalve verstoken van meer exacte informatie over de Tweede Kamerverkiezingen dan het hier in de krant vermelde vierregelige bericht dat centrum-rechts aan de macht blijft); voor ansichtkaarten en shampoo moet ik naar de dollarwinkels in Havanna en ander fruit dan sinaasappels en tomaten heb ik in deze drie maanden niet kunnen kopen in mijn groentenwinkeltje. — Niettemin, ondervoede kinderen, kinderen zonder schoenen, kinderen met etterende zweren, bedelende kinderen heb ik niet gezien, zelfs niet in achterafstreken op het platteland. In elk dorp is een (funktionerende!) medische post. Vrouwen die niet kunnen lezen en schrijven — in Nicaragua een gegeven waarmee ik in elke cursus rekening houd — heb ik niet ontmoet. Cubanen zijn verbazende goed geïnformeerd over wat er elders in de wereld gebeurt.

W

el, zomaar enkele indrukken. Ik zou zo nog uren door kunnen gaan. Wat valt er uit de veelheid aan indrukken van deze drie maanden te destilleren? Ik beperk mij maar tot mijn vakgebied: godsdienst in de Cubaanse samenleving. Een eerste konklusie moet zijn dat de religieuze wereld van Cuba veel meer omvattend is dan de christelijke en kerkelijke sektor. Vrijmetselarij, spiritisme en "santeria" trekken miljoenen Cubanen, de Afrikaanse religies (als bij voorbeeld Abakua) leiden een bloeiend bestaan. Hun funkties liggen vooral op het terrein van de onderlinge hulpverlening en gemeenschapsvorming; de maatschappelijke projektie ervan is veel geringer dan die van de kerken. Veel speelt zich binnenshuis af in de beslotenheid van de privé-wereld. De overheid laat deze groepen volstrekt ongemoeid en stimuleert de folkloristische aspekten van de Afrikaanse religies. Leden van spiritistische groepen, loges of Afro-religies zijn soms ook lid van de rooms-katholieke of episcopaalse kerk, in uitzonderingsgevallen van andere protestantse kerken. De rooms-katholieke kerk is de grootste kerk en een wereld op zich. Traditioneel was deze kerk nauw verbonden met de heersende klassen, presentie op het platteland kende zij nauwelijks, veel leden van de clerus waren buitenlanders. Toen de revolutie in 1959 een feit werd, trok deze kerk zich terug in haar machtsbastion en moest machteloos toezien hoe zij haar bevoorrechte positie verloor met de doorvoering van de scheiding tussen kerk en staat. Na de Noordamerikaanse invasie in de Varkensbaai in april 1961 en de nagenoeg gelijktijdige verklaring van de revolutie tot

VU-MAGAZINE -

m

SEPTEMBER 1986

een revolutie van socialistisch karakter, werden de particuliere (christelijke) scholen genationaliseerd; de kerk verloor daarmee een uiterst effektief middel om haar ideologie door te geven en om nieuwe kaders op te leiden. Fidel, die zelf vele jaren doorbracht op katholieke scholen, spreekt in zijn boek "Fidel en de godsdienst" uitvoering over het klasse-karakter van deze scholen. Sinds die jaren is er veel veranderd. Het Tweede Vatikaans Concilie deed een frisse wind waaien door de rooms-katholieke kerk. De Latijnsamerikaanse bisschoppenconferentie koos op haar vergadering in Medellin (1968) partij voor de armen. In veel landen in Latijns-Amerika ontstonden basisgemeenschappen. De bevrijdingstheologie kwam op. Deze nieuwe ontwikkelingen gingen aanvankelijk geheel langs de in zichzelf gekeerde Cubaanse kerk heen. Een priester vertelde mij hoe de clerus zich pas met bevrijdingstheologie ging bezighouden, toen leken ernaar begonnen te vragen, omdat zij op de televisie bevrijdingstheologen hadden zien spreken. Inmiddels is er aan de basis een uitgebreid bezinningsproces gaande over de plaats van de kerk in de Cubaanse samenleving. Op de Natio'nale Kerkelijke Ontmoeting (ENEC) in februari jl. werden de resultaten van de bezinning besproken door bisschoppen en vertegenwoordig(st)ers van de basis. De kerk lijkt de revolutie eindelijk te accepteren en op zoek te zijn naar haar bijdrage in de samenleving. Zij wil uit haar isolement komen en meer kerk van het volk zijn.

D

e protestantse kerken wisten in het begin evenmin raad met de revolutie. Zij waren sterk bepaald door de Noordameri-

kaanse zendelingen die naast het evangelie ook de "American way of life" verkondigden als weg tot zaligheid. Na de overwinning van de revolutie vertrokken deze zendelingen en masse naar hun vaderland, terwijl honderden pastores en duizenden kerkleden ook noordwestwaarts togen naar het "christelijke" Amerika. Nog altijd zijn er kerken in Cuba, zoals bij voorbeeld de Episcopaalse en de Lutherse kerk, die meer (Cubaanse) leden en (Cubaanse) pastores hebben in Miami dan in heel Cuba. (Bedenk dat 70 procent van de bevolking van Miami nu Cubaans is). De massale uittocht moet desastreus geweest zijn en door de achterblijvende bevolking als verraad gevoeld. De protestanten die bleven moesten in de woelige situatie hun weg zien te vinden. Met veel pijn en moeite, met vallen en opstaan heeft een deel van de protestantse kerken (verenigd in de Raad van Kerken) de revolutie aanvaard en langzamerhand door een volhardende presentie in het vrijwillig werk in de landbouw, door een uiterst zorgvuldige taakvervulling in de maatschappij en door een steeds duidelijker steungeven aan het revolutionair proces zich een positie van acceptatie en zelfs respekt weten te verwerven. Een ander deel van de kerken heeft zich in zichzelf opgesloten, houdt zich volstrekt afzijdig van de samenleving en stelt zich de hemel voor als de Verenigde Staten. Ik schets de ontwikkelingen hier in grote lijnen, de werkelijkheid is veel gevarieerder. Die eerste jaren na de overwinning moeten onvoorstelbaar moeilijk geweest zijn — de ekonomische blokkade, het isolement, het gigantische wantrouwen tussen marxisten en christenen, de voortdurende dreiging

Cubaans kinderfeestje: „Ondervoede kinderen, kinderen zonder schoenen, kinderen met etterende zweren, bedelende kinderen tieb ik niet gezien "

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen