VU Magazine 1986 - pagina 479

postzegel van Engeland uit 1840, en talrijke naburige landen namen dat dadelijk over. Dat was in het ver weg gelegen Latijns-Amerika echter niet het geval. De eerste postzegels van vele landen in dat gebied hadden geheel andere vormen en afmetingen. In nog extremere mate - en denk daarbij maar aan de belangrijke rol van isolatie bij de biologische evolutie - zien wij dat bij de dikwijls merkwaardige postzegels van de individuele departementen van Colombia. Tevens vertonen aanvankelijk ook de afbeeldingen, kleuren en vormen van zegels van dezelfde waarde vaak grote verschillen. Door selectie is geleidelijk ook in Latijns-Amerika de nu vrijwel universele standaardisatie tot stand gekomen. Wat voor de evolutie van de postzegel geldt gaat evenzeer op voor lepels en vorken, auto's, radio's en vliegtuigen.

9

etenschapsmensen zijn, zoals wij zagen, nieuwsgierig en avontuurlijk van aard. Daarom zullen zij, als zij in vorm en dus jeugdig blijven, steeds keen zijn op 'uitbijters' en enthousiast worden bij toevallige waarnemingen en gebeurtenissen. Hun individuele aangeboren karakteristieke voorkeuren, hun innate fondness en belangrijke belevenissen in hun jonge jaren kunnen, als zij ook nog geluk hebben, hun wetenschappelijke route zin geven. Ik ben er persoonlijk dankbaar voor dat mijn tamelijk oppervlakkige, vaak van futiele toevalligheden genietende, Theroux-mentaliteit met veel geluk door een aantal concentratiepunten, die met de trefwoorden 'schelpen', 'slakken', 'Bölsche's boekje' en 'Bretschneider's kanaries' kunnen worden

aangeduid, toch nog enigszins zinvol gekanaliseerd is geworden. Gelukkig maar, want dat ik net als Mr Duffil gemakkelijk de trein reeds in Domodossola had kunnen missen kan ik illustreren door op te biechten dat ik evenzeer als van wetenschappelijke waarnemingen heb genoten van mijn tamelijk recente ontdekking dat in Europa bij de meeste streepjesdassen de streepjes van rechtsboven naar linksonder lopen, maar in Amerika overwegend van linksboven naar rechtsonder. Mijn trots op deze vondst - die ik geneigd ben 'Lever's law of the striped ties' te noemen - wordt echter getemperd door het besef hoe dom het was dat ik dit verschil al niet eerder had gezien. Ik voel mij gedrongen nog meer in mijn {slakken-)schulp te kruipen als ik eraan denk dat ik als-

W

Selectie leidt bij organismen tot een voortdurende, zinvolle aanpassing aan de al of niet zich wijzigende omstandigheden en behoort daardoor essentieel tot het universele evolutieproces dat vanaf de eerste organische stoffen naar alle planten en dieren en naar de mens heeft geleid.

9

Deel van de sctielpenverzameling van prof. Lever: 'Het sper cifieke aanspoelen van schelpen is een schoolvoorbeeld van het universeel in de schepping optredende selectieverschijnsel'.

Herinneringspenning van de 'European Contest for Young Scientist en Inventors', waarvoor prof Lever jurylid was: 'De stimulering van jonge wetenschappelijke talenten is van groot belang'.

jongen jarenlang vrijwel wekelijks over het strand heb gezworven zonder te zien dat de linker of de rechter schelpkleppen overheersten. Deze voorbeelden illustreren hoe slecht wij kijken en dus ook hoeveel er door de wetenschap nog te ontdekken is. De huidige tendens in Nederland tot strakke programmering van het onderzoek is goed, maar het is voor de toekomst van onze wetenschap van levensbelang dat er oog en ruimte blijft voor toevallige vondsten. Het is voor mij een teken aan de wand dat ons schelpenonderzoek - volgens mij het beste dat ik deed en voor de studenten een uiterst leerzame ervaring - onder de huidige universitaire omstandigheden en met de recent ingevoerde, gehaaste en schoolse letterlijke hapsnap studieprogrammering, beslist niet meer uitgevoerd zou kunnen worden. Zelfs het opzetten van een omvangrijk vele jaren van hard en avontuurlijk werken vereisend onderzoek, zoals ons doelbewuste programma over neurobiologie met gebruikmaking van slakkenmodellen, dat meer en meer vruchtbare maatschappelijke implicaties blijkt te hebben, zou tegenwoordig in Nederland niet meer mogelijk zijn. Wetenschapsbeoefenaren behoren verder niet zo, heen en weer geslingerd, bedolven te worden onder allerlei nota's, opdrachten en organisatorische en bureaucratische maatregelen van hogerhand, dat hun waardevolle Glazebrookeigenschappen verstikt dreigen te raken. De unieke jonge studenten dienen voorts niet ingeblikt en vermagerd van de lopende band te rollen maar door 'handwerk' (ik heb nooit een biologisch student schriftelijk tentamen afgenomen) te

leren denken en open minded gehouden en gemaakt te worden om zo de toevalligheden, de nieuwe en vaak nodige ontwikkelingen, een kans te kunnen geven. Die kans kan zelfs vergroot worden als zij zich minder conform de huidige gewichtige Nederlandse mode tot één superspecialisme zouden behoeven te beperken. Mijn 'voorbeeldige' vrouw had de vingerhoed toch ook niet gevonden als zij niet tevens schelpenzoekster was geweest? et laatste punt dat ik hier kort aan de orde wil stellen is de vraag of toeval en zin een achtergrond hebben. Dat is voor mij het diepste aspect van het hele probleem en de reden dat het mij zo bezighoudt. Hier raken wereldbeschouwing en wetenschap elkaar en dat is goed zolang wij deze niet slordig dooreen mengen. Ik ben er in mijn hart van overtuigd dat deze werkelijkheid geschapen is en ik heb in de wetenschap nooit iets ontmoet dat daarmee in tegenspraak is. Integendeel! Dat voert tevens tot de opvatting dat het toeval dat in de schepping zo'n prominente rol vervult, de zin als het ware katalyseert. Volgens mij zijn alle dingen en organismen, de mens incluis, niet toevallig ontstaan, maar opgenomen in een Goddelijk plan van en met deze wereld. De mens neemt daarin een heel speciale plaats in. Hij kan met een grote mate van vrijheid spelen met deze schepping, met de dingen om zich heen, met de grootste en de kleinste krachten, met toevalligheden, met zijn eigen leven en dat van anderen. Dit heeft tot de vele mooie en de vele slechte kanten van onze maatschappij geleid.

H

Grote uniformiteit bij vele lopende seri

Links: verschillen in kleur en afmetingen van Mexicaanse en Braziliaanse postzegels uit de vorige eeuw. Rechts: grote uniformiteit bij vele lopende series. 'De vorm hangt samen met de afmetingen en de potenties van onze vingers en onze tong'.

424

VU-MAGAZINE - DECEMBER 1986

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen