VU Magazine 1986 - pagina 399

Mark Mieras en Bram Vermeer De dag na de explosie van de kerncentrale in Tsjernobyl wordt in Pripiat, een klein dorpje onder de rook van de centrale, nog een trouwerij gevierd. In de omgeving van de centrale leven mensen de eerste dag nog in volstrekte onwetendheid van de onzichtbare gevaren. Pas 36 uur na het ongeval worden de 110 kinderen uit het dorp geëvacueerd naar een zomerkamp. Later vertrekken ook de andere bewoners van de streek. Tegenover een Franse journalist tonen de geëvacueerden zich twee weken later nog onthutst over het gedwongen vertrek uit hun dorpen. Waarom heeft men hen laten vertrekken, terwijl er geen enkele vernieling te zien was en er niets aan de hand leek?

I

n de miljoenenstad Kiev op zeventig kilometer van de centrale wordt de geruchtenstroom versterkt als het nieuws via de westerse media bekend wordt. In het ziekenhuis worden mensen behandeld, die zich uit voorzorg hebben volgepropt met medicijnen. Een schijnbare rust keert weer wanneer de televisie van Kiev dagelijks voorlichting gaat geven over de ramp. Westerse journalisten mogen een week later een dagje naar Kiev, dat juist de overwinning op Nazi-Duitsland viert. De stad toont de buitenwereld een feestelijk decor. Op een zijarm van de Dnjepr geven tientallen boten een show. Een etappe van de Wielerronde voor de Vrede door de straten van Kiev wordt met belangstelling gevolgd, terwijl op hetzelfde moment de Oekraïense minister van volksgezondheid verzoekt om kinderen binnen te houden. Driemaal per dag wordt de straat geveegd in een verbeten strijd tegen het radioactieve stof. Lucht en water worden elk uur gecontroleerd. Bloed, urine en kleding van de bevolking worden onderworpen aan een onderzoek. 250.000 kinderen gaan elders vakantie vieren. Ze laten mensen in een stad achter, die met onzekerheid hun toekomst bezien: wat zal er gebeuren in de weken die nog volgen? Velen willen het zekere voor het onzekere nemen, maar het is niet eenvoudig om te vertrekken. De reisbureaus zijn letterlijk belegerd door een menigte die kaartjes probeert te bemachtigen. In het vliegtuig dat de journalisten terugbrengt naar Moskou, zijn alle andere plaatsen bestemd voor kinderen. De eerste tien dagen na het ongeluk hield de Russische pers zich stil. Vage regeringsverklaringen en felle aanvallen op de westerse reacties vormen het enige nieuws over de ramp. Traditioneel wordt er weinig gezegd over binnenlandse rampen.

VU-MAGAZINE - OKTOBER 1986

De chef uan de dagploeg in de kerncentrale van Tsjernobyl bezig met het meten van de radio-activiteit op het bovenste deel van de reactor van de eerste eenheid

Plotseling wordt het doek geopend: verslaggevers worden op pad gestuurd en brengen vanuit het rampgebied uitgebreide en persoonlijke reportages, een geheel nieuwe benadering van de Russische media. Dagelijks worden 100 miljoen kijkers van het Russische journaal geconfronteerd met de gevoelens van de brandweerlieden, de angst van de geëvacueerden en de cijfers van de wetenschappers. Het is niet helemaal duidelijk hoe deze plotselinge koerswijziging tot stand is gekomen. Waarschijnlijk hebben de alarmerende westerse berichten zoveel ongerustheid onder de Russische bevolking teweeg gebracht, dat Moskou wel moest besluiten tot volledige openheid, om de angst bij de bevolking weg te nemen. Het Russische journaal vertelt niet dat het radioactieve stof zich inmiddels over heel Europa heeft verspreid.

O

p 2 mei wordt in ons land voor het eerst een verhoogde radioactiviteit gemeten. Radioactieve stoffen uit Tsjernobyl zijn door de wind naar ons land gevoerd. Een dag later begint het te regenen en komt de radioactieve stof uit de lucht op de grond terecht. Het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer wordt daarna geconfronteerd met een complex en nieuw probleem: hoe moeten de burgers beschermd worden tegen gevaarlijke stoffen die overal in het milieu zijn doorgedrongen? Eerder had het ministerie reizigers naar het Oostblok gewaarschuwd. Vakantiegangers die uit OostEuropa terugkwamen, zagen bij de Duitse grens hun auto een gratis wasbeurt krijgen.

In dat stadium had de milieuramp voor Nederland nog een vertrouwd karakter: er was een duidelijke vervuilingsbron. De ramp kon bij die bron bestreden worden. Nadat de radioactieve stoffen in sterk verdunde vorm in ons eigen milieu doorgedrongen waren, werd het nemen van de juiste maatregelen veel moeilijker. Eén van de belangrijkste radioactieve stoffen die in Nederland terechtkwam, was radioactief jodium. Jodium kan door het menselijk lichaam opgenomen worden. Het verzamelt zich dan in de schildklier, een orgaantje onderin de keel. De concentratie wordt groter naarmate het orgaantje zelf kleiner is, zoals bij kinderen. Het slikken van jodium kan helpen voorkomen dat het lichaam veel jodium uit het voedsel opneemt. In het voedsel kan het radioactieve jodium zich ophopen. Een koe die op een weiland graast, eet over een groot oppervlak het besmette gras. Het bij elkaar gegraasde jodium komt in de melk terecht en via de melk weer in ons lichaam. Ook via het eten van spinazie dreigen gevaarlijke stoffen zich te concentreren. Voor een enkel maaltje spinazie heeft men namelijk al gauw een spinazieveldje nodig van een halve vierkante meter. Een bloemkool vangt veel minder stof. Op 3 mei kondigt de overheid een aantal maatregelen af om gevaar voor de volksgezondheid het hoofd te bieden. De koeien gaan op stal en de spinazie wordt doorgedraaid. Een ijlings ingericht crisiscentrum krijgt duizenden vragen te verwerken van een lange rij Nederlanders, op stang gejaagd door de berichten uit het buitenland en de maatregelen in eigen land. ^

353

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen