VU Magazine 1988 - pagina 170

broek, en dan moest ik maar zorgen dat ze weer rustig werden. Het waren bijna alleen maar chronische patiënten. Geestesziekte is op Samoa zo'n taboe dat de mensen eerst liever naar een fofo, een kwakzalver gaan, dan kunnen ze de schuld aan een boze geest geven. Hier komen de mensen vrijwillig, en in een veel vroeger stadium. Ze doen bij voorbeeld of ze last van hun rug hebben, maar ze komen om over hun problemen te praten." Simi Tafunai combineert in zijn praktijk behandeling door middel van psychofarmaca met kortdurende psychotherapie. "Ik behaal soms echt goede resultaten. Op de psychiatrische afdelingen kon ik niet veel meer doen dan medicijnen voorschrijven. En we werkten toen met electroshocks, bij chronisch paranoïde of depressieve patiënten." Het apparaat voor de electroshocks is de afgelopen vier jaar niet meer gebruikt. De witte barakken van de psychiatrische afdeling liggen er nu

De Samoaanse cultuur bezorgt individuen die boven de middelmaat uitsteken, een eindeloze frustratie. verwaarloosd bij, en de luiken zijn gesloten. De afdeling heeft geen bedden, maar dat beschouwen de meeste Samoanen niet als een onoverkomelijk bezwaar; men is gewend om op een mat op de grond te slapen. Een groter probleem is dat er geen isoleercellen zijn: daardoor bestaat er geen mogelijkheid om agressieve patiënten die gevaarlijk voor hun omgeving zijn op te nemen.

P

sychiatrisch patiënten zijn in Samoa nogal eens agressief. Simi Tafunai: "De stoornissen waarmee ik hier te maken kreeg zijn niet anders dan wat ik tijdens mijn opleiding in Australië, Canada en de Verenigde Staten gezien heb. Het enige verschil is, dat het toestandsbeeld veel vaker gecompliceerd wordt door agressieve uitbarstingen. Samoanen leren mijns inziens niet hoe ze hun agressie op een adequate manier kunnen reguleren. In hun opvoeding leren ze alleen maar om 36

hun agressie rigoureus te onderdrukken. Ze leren ook niet om néé te zeggen tegen hun sociale omgeving: een Samoaan moet altijd bereid zijn om anderen te helpen met geld of goederen, ook als hij daardoor zelf niets over houdt. Dat leidt tot veel opgekropte woede. Zodra ze decompenseren, verliezen ze elke controle over hun agressieve impulsen." Volgens psychiater Simi Tafunai hebben de tradities van de Samoaanse cultuur geen geringe invloed op het ontstaan van psychische stoornissen. Hij heeft bij voorbeeld geconstateerd dat juist de goed opgeleide mensen, die een baan hebben waarmee ze wat geld verdienen, psychische problemen krijgen. "Dat komt doordat zij onder constante druk staan om alles wat ze door hard werken verworven hebben, met hun familie te delen. Het is op Samoa taboe om je familie een gunst te weigeren. De Samoaanse cultuur bezorgt individuen die boven de middelmaat uitsteken en daardoor over iets ruimere middelen zouden kunnen beschikken, een eindeloze frustratie. En frustratie leidt dikwijls tot agressie."

H

et is drie uur in de middag, we zijn honderdvijftig kilometer voorbij het dorp van Tanielo en Pamelita. We hebben inmiddels Elisa bezocht, een meisje van 17 dat aan epilepsie lijdt. Yoka besteedt tien minuten aan een gesprek met Elisa's moeder: het valt niet mee om haar ervan te overtuigen dat Elisa de capsules moet blijven innemen, ook al heeft ze nu al drie maanden lang geen 'toeval' gehad. Nu maken we een praatje met Siaosi, een man van een jaar of vijftig die ons met een zielig gezicht en hyperventilerend vertelt dat hij nog steeds de stemmen van boze geesten hoort. Een van de buren vertelt dat Siaosi zich de laatste tijd zo vreemd beweegt: ter illustratie demonstreert hij een schuifelende eendepas. De omstanders schateren, en een van hen vertelt dat Siaosi heel gewoon loopt zodra hij zich onbespied waant. Het kost ons moeite om niet mee te lachen, maar Siaosi blijft overstoorbaar klagen over vele pijnen en heft zijn handen ten hemel. "Zijn zuster en zijn grootvader wa-

ren ook gek", mompelt een van de oude mannen. Yokapeta spreekt wat bemoedigende woorden, en vraagt het dorpshoofd er op toe te zien dat de dorpsjeugd Siaosi met rust laat. "Een chronische schizofreen", zegt ze, wanneer we het dorp verlaten hebben. We hebben alle mogelijke medicijnen geprobeerd, maar niets helpt. Zo lang de kinderen hem niet teveel pesten veroorzaakt hij geen problemen." Een paar kilometer verderop bezoeken we het huis van Alekesina, een nieuwe patiënt. Yokapeta en Dr Thiemie, het huidige hoofd van de psychiatrische afdeling, hebben telefonisch al de nodige informatie over haar ontvangen van de verpleegster uit de nabijgelegen medische post. Alekesina iïgt apathisch op een matje, haar lichaam onder de blauwe plekken. De buren hebben haar drie dagen geleden een pak slaag gegeven nadat ze in een manische bui ongekleed door het dorp had lopen springen. In het dossier lees ik dat haar man een jaar geleden van haar gescheiden is, en de drie oudste kinderen heeft meegenomen. Alekesina heeft last van nachtmerries. Keer op keer droomt ze hoe haar vader incest met haar pleegde. Haar klachten zijn kort na de dood van haar vader begonnen. Na een gesprek van tien minuten besluit Yokapeta om, in aanvulling op de door Dr Thiemie voorgeschreven antidepressieve medicatie, Alekesina ook een tranquilizer te geven.

H

et personeel van de psychiatrische afdeling van het Nationale Ziekenhuis van West Samoa bestaat nog maar uit twee personen. De eerste, Hans Thiemie, is een gepensioneerde, uit Europa afkomstige huisarts. Hij fungeert als afdelingshoofd. Zijn rechterhand, de enige gediplomeerde sociaal-psychiatrisch verpleegkundige van Samoa, heet Yakopeta. Zij bezoekt, soms in het gezelschap van Thiemie, maar vaak ook zelfstandig, de patiënten in de dorpen waar ze wonen. Sinds er geen geld meer is om verpleegkundigen aan te stellen, worden geen patiënten meer op de psychiatrische afdeling opgenomen. Een pijnlijke bezuinigingsmaatregel, maar één met onverwachte positieve consequenties. De psychiatrische paVU-MAGAZlNE—APRIL 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen