VU Magazine 1989 - pagina 295

partijen besluit om macrobiotisch te gaan eten en de ander niet, dan krijgt die ene partij een andere lichaamsgeur. En het is mogelijk dat die lichaamsgeuren dan niet meer compatibel zijn en dat het huwelijk stukloopt. Placebo-effecten spelen bij elke medische ingreep een rol. Dat meld ik omdat we nog steeds een verkeerd mensbeeld hebben. Ons mensbeeld stamt van Plato en later Descartes. De mens zou een vergeestelijkt wezen zijn, dat opgesloten is in een lichaam. Dat lichaam is te beschouwen als een machine en als het ziek wordt is dat een ramp die van buiten komt en waar je, behalve naar de dokter hollen, niets aan kunt doen. De laatste jaren blijkt uit onderzoek dat als mensen verwachten dat een bepaald middel, een ingreep, of een levenswijze - hardlopen bijvoorbeeld - een heilzame invloed heeft op hun hchamelijk functioneren, dat dat dan ook daadwerkelijk zo is. Ook weten we inmiddels dat alles wat je hoopt en denkt, je stemming, een regelrechte invloed heeft op je afweer. Dus wat ik probeer te bestrijden is het Cartesiaanse dualisme en wat ik wil laten zien is dat de mens zelf verantwoordelijk is voor het feit dat hij ziek wordt. Dat je. die verantwoordelijkheid niet op dokters moet afwentelen, maar dat je je moet reahseren datje de zaak in eigen hand hebt. Je kunt een aantal maatregelen nemen die ervoor zorgen datje gezond blijft. Relaties spelen daar een belangrijke rol bij. Mensen die in onmin leven hebben een slechte afweer en een sterk verhoogde kans op ziekte en sterfte. Lichamelijke inspanning heeft weer uiterst heilzame VU-MAGAZINE—JULi/AUG. 1989

Prof.dr. P.A. Vroon (1939) is nu nog full time-hoogleraar theoretische psychologie, geschiedenis van de psychologie en wijsbegeerte van de psychologie aan de Rijltsuniversiteit Utrecht. Zijn wekelijkse columns in de wetenschapsbijlage van de Volkskrant zijn onder andere gebundeld in 'Allemaal psychisch'. In oktober verschijnt 'Tranen van de krokodil'. Interview: Johan de Koning Foto: Jos Lammers

effecten, zowel op lichamelijke als op mentale processen. En dan krijgen we de vitamine C-discussie. Een oeverloze zaak. Maar één van de weinige dingen waar men het over eens is, is dat de westerse mens in verhouding tot zijn manier van leven te weinig ascorbinezuur binnenkrijgt. In tegenstelling tot bijna alle dieren kunnen wij dat spul niet aanmaken. Het roken van één sigaret vernietigt 15 milligram ascorbinezuur. Het voedsel dat we eten zit in blikken en is kapotgekookt. Ascorbinezuur bevordert de aanmaak van interferon, dsit virussen onwerkzaam maakt. Kortom, goede voeding is van het grootste belang voor je lichamelijke en geestelijke gezondheid.

D

e mens zit helemaal niet mooi in elkaar. In de evolutie zijn volgens mij drie typen zenuwstelsels - die uit verschillende perioden stammen - inderhaast op elkaar gestapeld. Drie soorten hersens, die hun eigen belangen nastreven, die onderling vaak strijdig zijn. Met behulp van deze theorie kun je een heleboel merkwaardige gedragingen van mensen plaatsen. Zoals de strijd tussen gevoel en verstand, die iedereen ervaart. Dat wordt vaak beschouwd als een

uiting van onvolwassenheid, maar je zou het ook anders kunnen zien. Het gevoel is een verzameling van sensaties die berusten op een fylogenetisch heel oud systeem in onze hersenen. Dat systeem voldoet aan andere wetmatigheden dan ons verstand. Het is een illusie dat je die twee met elkaar in verband kunt brengen, want daar heeft de evolutie nog honderdduizend jaar voor nodig. In de psychologie wordt vaak gepraat over attitude en gedrag. Een attitude is een opvatting over het eigen gedrag. Bijvoorbeeld: ik zal een medemens geen schade berokkenen. Of: ik zal de principes van de PvdA, het CDA of de VVD hooghouden. We leven in een wereld van woorden. Maar als je die attitudes gaat vergelijken met het gedrag dat mensen vertonen, dan is de statistische samenhang ongeveer nul. De wetten die

D

e geest is geen eenheid. Psychologen hebben teveel gedacht datje door attitudes in kaart te brengen en mensen voor te lichten, gedrag kunt voorspellen en veranderen. Roken zou je kunnen bestrijden door te gaan voorlichten over longkanker. Nou, ik weet dat roken de belangrijkste oorzaak is van longkanker en toch rook ik als een gek. Dat komt doordat mijn gedrag geen onmiddellijke consequenties heeft, maar pas over twintig jaar. Denk maar aan de aidscampagne. Iedereen beseft dat condooms moeten. Maar op het moment dat mensen gaan vrijen, is de hele woordenwereld weggevaagd - en dat is maar goed ook, want anders valt er niet te vrijen - en dan wordt er geen condoom gebruikt. Je krijgt van die smoesjes, van: het is niet nodig, want hij heeft toch geen aids, hij

Vns gedrag wordt bepaald door oude systemen in ons brein, die zich van al die mooie woorden niets aantrekken.' het gedrag beheersen zijn strijdig met de wetten die de wereld van de woorden beheersen. Dat komt doordat dat gedrag voor een groot deel wordt gestuurd vanuit oude systemen in ons brein, die zich van die hele neocortex, met al die mooie woorden, niets aantrekken. Daardoor vind je mensen die de boel oplichten zowel bij de PvdA, het CDA als de VVD. Dat maakt allemaal niets uit. Wat beleden wordt verschilt, maar het gedrag is precies hetzelfde.

zal wel monogaam zijn. Hoezo? Hoe weetje dat? Wat hier veel mee te maken heeft, is het begrip toerekeningsvatbaarheid. Als een goede advocaat zegt dat het gevoel van zijn chënt is losgeraakt van zijn verstand, dan luidt de conclusie: ontoerekeningsvatbaar. Maar bij iedereen is er tussen gevoel en verstand een losse relatie! Iedereen is ontoerekeningsvatbaar! Dat is niet bijzonder, dat is gewoon.

?

29

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen