VU Magazine 1990 - pagina 38

fout, oordeelt oud-merlynist J.J. Oversteegen. "In de eerste plaats is Fens niet rooms maar katholiek, en in de tweede plaats valt hij met die persoonlijke keuze niemand lastig. e 'katholieke criticus' Fens Dat hij katholiek is, bleek en blijkt kon deze opvatting prima alleen uit de ontzagwekkende erudiverenigen met zijn religi- tie waarmee hij over onderwerpen euze achtergrond. Als criticus en schrijft die voor katholieken van uitwetenschapper had hij zich steeds zonderlijk belang zijn, maar die op het standpunt gesteld dat literai- door niemand die de Europese culre oordelen en levensbeschouwelijke tuur wil begrijpen genegeerd kan opvattingen strikt gescheiden dienen worden." te blijven. "Nooit heb ik mijn le- Deze onderwerpen vindt Oversteevensbeschouwing betrokken bij de gen met name op maandag en vrijbeoordeling van literatuur. Ook niet dag in de Volkskrant. Sinds zijn rein de tijd van De Linie. Wanneer ie- traite als vast criticus van de Volksmand dat zegt, kan hij geen enkel krant schrijft Fens geen gewone bewijsstuk op tafel leggen." boekbesprekingen meer, maar eerCollega Carel Peelers had geen be- der cultuurhistorische verkenningen. wijsstukken nodig. Hij deed in zijn Op maandag ontrukt hij stevige essay Het avontuurlijk uitzicht (1976) studies en curieuze uitgaven aan de een beroep op het boerenverstand vergetelheid. Deze boeken, die hij en hekelde de criticus die nooit liet zelf uitkiest op basis van puur perFens staat te boek als een katholiek merken dat hij eigenlijk een 'leke- soonlijke interesse, worden op escriticus. Een typering waarmee hij priester' was: "Die hield zijn litur- sayistische wijze gepresenteerd. enige moeite heeft: "Op zich heb ik gisch stemmetje binnen en trok zich Altijd zijn het boeken die in de culniets tegen die omschrijving, maar discreet terug zodra hij de heilige turele traditie van het oude contigeest over zich machtig voelde wor- nent wortelen; boeken waarachter den." de pelgrim Fens zichtbaar blijft. Voor de aandachtige lezer was er Heiligenlevens, biografieën van gronatuurlijk wel degelijk een verband te schrijvers, letterkundige studies tussen Fens' geloofsovertuiging en en een keur van cultuurhistorische zijn werk als criticus, aldus Peeters. onderwerpen kreeg de maandaglezer Een opvatting die hij onlangs in zijn de afgelopen twaalf jaar voorrevue van vaderlandse critici {Hol- geschoteld. landse pretenties) lijkt te herzien. Op vrijdag gaat het eerder om poëtiFens heeft zijn persoonlijke binding sche miniatuurtjes, persoonlijke bemet het katholicisme steeds strikt spiegelingen over de dichtkunst. weten te scheiden van zijn werk als Oversteegen: "Zoals voor de meescriticus, heet het nu. Peeters wijst ten van zijn generatie, is de 'poëtihet wordt altijd als een negatieve zelfs op de positieve beoordelingen sche ervaring' voor Fens de meest waardering gegeven. Ze noemen van het vroege werk van Jan Wol- persoonlijke en konkrete vorm Tom van Deel toch ook geen proteskers, waarmee Fens zich begin jaren waarin zich bovenpersoonlijke tants criticus, omdat hij van huis uit zestig de woede van De-Tijd-Iezers waarheden kunnen manifesteren, en hervormd is..." tegelijk valt er niets zinnigs over te In 1955 debuteerde Fens als literair op de hals haalde. criticus in De Linie, het weekblad Maar hij heeft nog steeds zo zijn zeggen... de poëtische sensatie zelf van de Jezuïeten, om vervolgens on- problemen met die Fens. Midden ja- blijft in het uitgespaarde middenderdak te vinden in de katholieke ren zeventig verkoos deze een meer gebied waar woorden niet bij kundagbladen De Tijd en De Volks- persoonlijke, essayistische benade- nen komen. Ik ken maar weinigen krant. Samen met /./. Oversteegen ring van literatuur, en toen dook de die zo sterk de indruk geven dat zij en H.U. Jessurun d'Oliveira stond wereldlijke monnik weer op, "die over hetzelfde spreken als ik wanhij aan de wieg van het invloedrijke wel 'midden in de wereld' wilde neer zij het woord 'poëzie' gebruitijdschrift Merlyn (1962-66). De staan, maar die een hang had naar ken..." merlynisten bepleitten concentratie contemplatie en stilte en die 'de tijd' Is Oversteegen vol bewondering, op de tekst en niets dan de tekst als een monsterlijk kwaad zag waar collega-columnist Jan Blokker gaat ('close reading'). De wisselwerking hij eigenlijk niks mee te maken wilde het soms wel wat te ver: "Die maantussen schrijver en tekst (autobio- hebben." Deze nieuwe Fens, die het dagstukken, dat zijn af en toe lullapgrafische verklaringen) of tussen le- keurslijf van Merlyn wat losser pen. Van die particuliere hobby's zer en tekst (persoonlijke leeserva- maakte, beviel Peeters nauwelijks die niet altijd stroken met mijn journalistieke ervaringen. Die vrijdagringen) wilden ze buiten de literaire beter. kritiek en de literatuurwetenschap Fens is wel van 'roomse draaierij' stukken vind ik veel beter, leuker houden. Een objectieve benadering beticht. Een vermakelijke schakel- ook. Heel lucide geschreven." Maar aan wat je heeft gevormd... En hoe het bij anderen mag zitten, mij heeft het niet misvormd. Ik heb er alles uitgehaald wat er viel uit te halen. Het katholicisme heeft veel voor me betekend. Verloochen je dat, dan verloochen je een stuk van jezelf..." Of hij nog steeds katholiek is, durft hij niet meer met zekerheid te zeggen: "Als ze me 'niet-katholiek' zouden noemen zou ik het hen kwalijk nemen. Maar als ze zouden eisen dat ik het huidige katholicisme zou onderschrijven, zou ik dat ook niet doen. Ik weet het echt niet. Op een gegeven moment weet je niet meer óf je wel gelooft. Je weet niet meer waar de cultuur ophoudt en het geloof begint, en omgekeerd. Het geloof is bij mij helemaal in de cultuur gevormd. Dat raakt verstrengeld, en wat dan het een is en wat het ander..."

van de autonome fictionele tekst, los van persoonlijke ervaringen en speculaties, stond het driemanschap voor ogen.

D

'Ik zag de universiteit als de plaats bij uitstek waar cultuur werd overgedragen. Dat beeld is waarschijnlijk overdreven geweest.'

36

VU'MAGAZINE—JANUARI 1990

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen