VU Magazine 1993 - pagina 38

Oosterhaven, "en de politici hebben de neiging om dat gegeven te verdoezelen." En natuurlijk vinden die dan weer een paar economische onderzoekers die daaraan meewerken.

vraag, die een lang antwoord van de regionaal econoom krijgt. "Laat ik beginnen", zegt hij, "met toe te geven dat we gewoon het geld nodig hebben. W e krijgen voldoende financiën om ons personeel in vaste dienst te betalen, maar daarna houden we niet veel over voor het bezoeken van congressen of het aanstellen van student-assistenten. Die congressen moeten we bijwonen wanneer we op de hoogte wiUen blijven van de ontwikkelingen op ons vakgebied. Het geld daarvoor moeten we zelf verdienen." Oosterhaven relativeert vervolgens het belang van de inkomsten uit onderzoek voor opdrachtgevers als het BJBA, door te stellen dat het naar verhouding om kleine bedragen gaat. Tussen de vijf en vijftien procent van het budget van zijn vakgroep schat hij. Maar het bezoeken van congressen is wel zo belangrijk dat hij en zijn collega's moeilijk buiten die neveninkomsten kunnen. Dan zegt hij dat het belang van de cijfers die economen leveren niet overschat moet worden. "Ze vormen een inbreng in de politieke discussie, naast vele andere. Wat mij betreft mocht de invloed van de w e tenschap op de politiek zelfs groter zijn, dat kan de verkokerde blik van de politici verruimen. JVlaar laten we

Verdwijntruc

Werkeloosheid

•WIE HELFf^ MUAANWERI iONVERSCHIlUCW^,

36

in Drente: Te roosl<!eurig

reëel blijven, als de politiek een bepaald beleid wil doorvoeren, gebeurt dat. Onderzoeksresultaten die daar niet bij passen belanden in een la. De wetenschap heeft alleen invloed wanneer de meningen verdeeld zijn, als de stemmen dreigen te staken." Het R B A Drenthe, vervolgt Oosterhaven, kwam niet toevallig bij hem terecht. Hij had m eerdere publikaties al gesteld dat de regionale werkloosheidscijfers niet kloppen en dat de werkloosheid in het Noorden onderschat wordt. Logisch dus dat het R B A juist hem vroeg om die cijfers nog eens op een rijtje te zetten, hij zat tenslotte al op hun lijn. O m die reden hoefde de hoogleraar ook niet te kiezen tussen zijn wetenschappelijke integriteit en de verwachtingen van zijn opdrachtgevers. Mocht dat ooit nodig zijn, dan zal hij de cijfers weergeven en interpreteren op de manier die hij juist vindt, ontevreden opdrachtgevers of niet. De onderzoeksresultaten zal hij pubhceren, al kan hij zich voorstel-

voorgesteld.

zoekers kunnen aantrekken. Gelukkig zijn de wetenschapswinkels er nog, die bieden in ieder geval enig tegenwicht." Een gevolg van de universitaire geldnood is de toename van het aantal bijzonder hoogleraren. Dat zijn hoogleraren die niet door de universiteit zelf zijn aangesteld, maar bijvoorbeeld door een maatschappelijk instituut. Oosterhaven kan daarover meepraten, hij bezet zelf een speciale leerstoel, gefinancierd door de drie Noordelijke provincies. "Soms," zegt hij, "zijn het geen wetenschappelijke overwegingen die tot het instellen van zo'n leerstoel leiden, maar is het een kwestie van status. Het gaat dan om de public relations voor een bepaald vakgebied. Wat de onafhankelijkheid betreft, een bijzonder hoogleraar heeft een tijdelijke aanstelling. Hij hoeft officieel geen rekening houden te met de wensen van de financiers, maar doet dat in de praktijk wellicht toch wat meer dan een gewoon hoogleraar."

len dat hij terughoudend zal zijn als het om ongewenste gegevens gaat. Je hoeft niet nog eens extra zout in de wonden te strooien door een persbericht rond te sturen. Misschien zal hij ook v/achten met publiceren tot een moment v/aarop de opdrachtgever daarvan minder last ondervindt.

Wereldvreemd De regionaal econoom ziet ook goede kanten aan de toenemende afhankelijkheid van het geld van opdrachtgevers. Een onderzoeker die zijn geld niet automatisch krijgt toegeschoven van de overheid kan zich niet' veroorloven wereldvreemd te worden, beweert hij. En voor het fundamentele onderzoek is er altijd nog de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek ( N W O ) . " W a t j e wel krijgt," aldus Oosterhaven, "is dat het weer de kapitaalkrachtigen zijn die beste onder-

v u MAGAZINE JANUARI 1993

Geld en status. Is dat alles wat er rest van de hooggestemde v/etenschappelijke idealen? Nee, zo eenvoudig is het gelukkig niet. Oosterhaven bijvoorbeeld deed het onderzoek voor het l\BA Drenthe niet louter om eraan te verdienen. "De onderzoeksvraag was," licht hij toe, "of de doelstelling van het R B A niet verbreed moest worden, of ze niet voor een grotere doelgroep moesten gaan werken. Dat vond ik een interessante vraag." O m die vraag te beantwoorden moest de regionaal econoom de werkloosheidscijfers onder de loep nemen. Door de berekeningswijze van die cijfers dreigt het probleem onderschat te "worden. De ene na de andere categorie wordt buiten de berekeningen gehouden en uiteindelijk wordt het vraagstuk zo ongeveer weggedefinieerd. Dat is ook een manier waarop de economen een rol spelen in de politieke discussie. "In feite is het werkloosheidsprobleem niet op te lossen," aldus

Door die verdwijntruc is een aantal categorieën werklozen, zoals de WAO'ers en gehuwde vrou'wen, uit de cijfers weggevallen. Juist die categorieën zijn in een provincie als Drenthe relatief sterk vertegenwoordigd. Tel je ze niet mee, dan lijkt de Drentse werkloosheid naar verhouding mee te vallen. Maar dat is schijn en het onderzoek voor het R B A gaf Oosterhaven de kans om dat weer eens onder de aandacht te brengen. D e Drenten stelden volgens hem ook terecht dat ze er niet waren wanneer ze alleen de officiële werklozen zouden begeleiden. De verborgen werklozen hebben evenveel recht op hun steun. Terugkomend op zijn onafhankelijkheid zegt Oosterhaven: "De vraag of het R B A meer geld moest krijgen voor het nieuwe beleid hebben we bewust niet beantwoord. Uit onze berekeningswijze van de werkloosheidscijfers blijkt natuurlijk wel dat het voor de hand ligt dat er meer geld deze kant op moet. Maar dat gaat ten koste van bijvoorbeeld Noord-Holland en daar zullen ze waarschijnlijk zeggen dat het N o o r den wel meer werklozen telt dan werd gedacht, maar dat het probleem in hun provincie weer ernstiger IS vanwege het relatief grotere aantal langdung werklozen. Dat is een discussie v/aar wij buiten blijven." Oosterhaven voorziet vanaf de zijlijn de politici van adviezen. Vanuit die positie kan hij redelijk afstand bewaren, vindt hij. Maar hoe zit het met degenen die politiek en wetenschap combineren zoals het PvdA-TweedeKamerlid prof. dr. Willem Vermeend? Oosterhaven: "Dat moet ook kunnen, al is het niet altijd makkelijk. Een Kamerlid moet oog hebben voor het fractiestandpunt en voor het politieke spel van geven en nemen. Kamerlid Vermeend zal misschien wel eens stemmen tegen een maatregel, waarvan hoogleraar Vermeend voorstander is. Maar dat kan ieder Kamerlid overkomen, dat heeft niets met zijn hoogleraarschap te maken."

37

v u MAGAZINE JANUARI 1993

ISJ^

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen