VU Magazine 1994 - pagina 239

^^Door extremen te kiezen wil ik de aandacht vestigen op kanten van het normale die je doorgaans niet ziet. Die staan niet apart. Ik wil proberen om mensen vragen te stellen over dat wat ze normaal vinden. ^^

tH

Ik vond het ook een geval van overkill. Kennelijk maakte je je heel kwaad. "Ja, ik heb iets met dat calvinisme, maar vergeleken met ex-calvinisten als Wolkers en 't Hart ben ik maar een simpele prutser. Wat ik wilde zeggen, was: men moet er eens bij stil staan dat mensen van het geloof ook in de war kunnen raken." H

Kun je dat wel aannemelijk maken aan de hand van zulke extreme gevallen? "Goed, zo kun je het afdoen. Maar ik wil door die extremen te kiezen de aandacht vestigen op kanten van het normale die je doorgaans niet ziet. Die zijn een onderdeel van een groter geheel, je kunt ze op een continuüm zetten, ze staan niet apart. Ik wil proberen om mensen vragen te stellen over dat wat ze normaal vinden." Een ander hoofdstuk uit de geschiedenis van de Nederlandse geloofsbeleving dat Verrips aanpakte, is de beroering te Nijkerk. Het Veluwse Nijkerk raakte in het midden van de achttiende eeuw in de greep van een sterke godsdienstige bewogenheid, die zich uitte in stuiptrekkingen en razernij. Burgers scheurden hun kleren en beleden in het openbaar hun zonden. O o k in andere orthodoxe gemeenten raakte het openbare leven ontwricht door deze uitbarstingen van godsvrucht. Verrips: "Mensen werden totaal spastisch, volgens de theologen die zich er altijd mee hebben beziggehouden, omdat ze door de Heilige Geest werden beroerd. Ik heb toen de these gelanceerd dat de Heilige Geest er niets mee te maken had, maar dat het een geval was van moederkorenvergiftiging. Die mensen hadden gev/oon brood gegeten met moederkoren erin, waardoor ze precies die symptomen gingen vertonen waarvan anderen zeiden dat ze van de Heilige Geest kwamen. O m dat aannemelijk te maken, moest ik aantonen dat die mensen eerst beroerd werden, en toen pas om God begonnen te roepen. En die gevallen waren er. Uit een soort dwarsigheid heb ik dus laten zien dat er

ook een materialistische verklaring was. Ik beweer niet dat ik gelijk heb, maar ik wil maar zeggen: bekijk het ook eens van een andere kant. "Sinds dat artikel over het moederkoren heb ik geprobeerd andere wilde verschijnselen te decoderen: de religieuze moorden, de weerwolven, het kannibalisme, het vampirisme, het animisme. Steeds gaat het om bizarre verschijnselen waarin ik een zekere tegendraadse logica probeer te ontdekken." Verrips zocht kannibalistische neigingen in m o derne samenlevingen en vond ze behalve bij maniakken (zoals de Japanner die in Parijs een Nederlandse vrouw doodde en opat) in allerlei uitingen van de volksverbeelding. Van de goorste B-films, zoals 'The Texas Chamsaw Massaere', tot zulke ogenschijnlijk onschuldige uitdrukkingen als: "Ik kan je wel opvreten". Voedsel, schrijft Verrips, wordt vermenselijkt: speculaaspoppen, Arnhemse meisjes, lange vingers, pleegzusterbloedwijn. Omgekeerd v.'orden mensen als voedsel gezien. Vooral de erotiek levert een rijke oogst aan voedselmetaforen, waarvan er veel al zo oud zijn als de v/ereld, getuige de borsten als druiventrossen uit het Hooglied. Volgens Verrips zijn dit allemaal substituten voor reëel kannibalisme, met als hoogtepunt het ritueel van het Heilig Avondmaal: "Na de uitvaardiging van het oud-testamentische gebod 'Gij zult met doden' betekende de nieuw-testamentische instelling van het Heilig Avondmaal in feite de kroon op de taboeïsering van elke vorm van menseneterij enerzijds en vormde het tegelijkertijd een uiterst zinvol vervangingsmiddel voor allerlei kannibalistisch getinte praktijken anderzijds." H

Waardoor is je belangstelling voor "het wilde westen" ontstaan? "Het IS eigenlijk begonnen als een reactie op de aanhangers van Elias, waar ik hier (gebaart naar de buren van het Sociologisch Instituut) mee ben geconfronteerd en die soms tot een seculiere kerk lijken te behoren. Waarschijnlijk herhaalt de geschiedenis zich: ik kan niet tegen die orthodoxie, ik houd niet van mensen die ultieme waarheden menen te kunnen verkondigen. Ik heb kennelijk ook iets nodig om me tegen af te zetten." De theorie van Norbert Elias komt er zeer in het kort op neer dat met het ingewikkelder worden van de samenleving de omgang tussen mensen aan steeds strengere regels werd onderworpen. Libido en agressie, de primaire driften, werden steeds sterker onderdrukt. Boeren aan tafel werd taboe, net als eten met de handen. Elias beweert dat de westerse mens steeds geciviliseerder is geworden. Verrips ziet echter overal om zich heen tekenen van ongeciviliseerdheid.

17 v u MAGAZINE JUNI 1994

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen