VU Magazine 1994 - pagina 294

port niet symptomatisch voor het koloniale bewind. Voor Kousbroek, zo schrijft deze in zijn boek 'Het oostindisch kampsyndroom' (Meulenhoff), is die houding van Fasseur onbegrijpelijk. Het duidt volgens hem op een onvermogen incidentele ontsporingen te kunnen onderscheiden van systematisch geweld. In NRC-Handelsblad van eind april verweet Kousbroek de historici een 'doofpotmentaliteit'. Ze houden hun mond, ook al zijn ze van verzwegen feiten op de hoogte. "Historici laten zich pas horen wanneer iets niet alleen historisch maar ook politiek onomstreden is."

^••^^•••H De repatriëring:

oorlogsl<inderen

gaan aan

boord.

Niet alleen mensen met sterke emotionele bindingen komen tot een minder negatief beeld van het kolonialisme. De historicus H.L. Wesseling vindt dat we de koloniale ambtenaren moeten beschouwen als een soort ontwikkelingswerkers avant la lettre. Bovendien, zo kan nu achteraf geconstateerd worden, hebben veel gedekoloniseerde landen het bestuurlijk niet erg goed gedaan. O m niet te zeggen dat ze er een puinhoop van gemaakt hebben. Voorzichtig gaan er stemmen op die zeggen dat de koloniale verhoudmg misschien toch nog niet zo'n slechte was. Misschien zijn we daarginds niet te lang maar te kort geweest. Het debat over het beeld van het Nederlandse kolonialisme is een kleine Historikerstreit geworden. Eind vorig jaar bekritiseerde de Leidse hoogleraar C, Fasseur in een Elsevier-interview zijn Amsterdamse collega Breman scherp. Die zou met een botte bijl inhakken op het koloniale verleden, en vanuit het heden zijn morele oordelen aan de geschiedenis opleggen. Fasseur had het Rhemrevrapport voordat Breman het publiceerde ook in handen gehad. Hij schoof het terzijde. Hij was al met iets anders bezig. Tegen Rudy Kousbroek heeft hij eens gezegd: "Ach, er is op dat gebied zoveel - ik heb vermoedelijk wat meer eelt op mijn ziel." Bovendien vindt hij het Rhemrev-rap-

28 v u MAGAZINE JULI/AUG 1994

Tel<ening van Johan Braal<ensiel< in De (Groene) Amsterdammer uit 1902. Van Kol (woordvoerder van de socialistisclie oppositie): "Wat zegt u daar nu van." Cremer (oud-minister): "Ja, wij Delimannen ....zwijgen liefst daarover.

Racisme

Ik bezoek Jan Breman. In zijn werkkamer hangt een groot schilderij van een jonge Aziatische man en vrouw die in een open veld staan; een geweer in de aanslag. Ik wil weten v/at Jan Breman van het debat vindt, en hoe hy denkt over de kritiek van Fasseur. "Ik vind het zo'n onzin", zegt hij wanneer ik hem de kritiek van zijn Leidse collega voorleg. "Ik ben geen aanklager, maar wil het verleden doorzichtig maken. Fasseur vindt datje het kolonialisme met alles wat er gebeurde in de context van zijn tijd moet begrijpen. Ik vind daarentegen datje het beeld van het verleden mag bijstellen in het licht van nieuwe informatie en veranderde denkbeelden. Bovendien wil ik een stem geven aan mensen die niet gehoord werden. "Ik heb ook nooit gezegd dat de gruwelen die in het Rhemrev-rapport beschreven zijn, symptomatisch zijn voor wat er in de kolonie gebeurd is. Wel denk ik dat het om meer gaat dan een vervelend incident. Je zou de behandeling van de koelies op de plantages in Sumatra, met een term van de socioloog Max Weber, als 'ideaaltypisch' voor de kolonie kunnen omschrijven; dat wil zeggen dat van een bepaald verschijnsel een overbelichting plaatsvindt van fundamentele kenmerken. Het fundamentele kenmerk datje in de hele kolonie terugziet is de racistische grondslag van de arbeidsverhoudingen. "Tot dusverre heeft niemand de ontsporing van het geweld tijdens de politionele acties in verband gebracht met racisme. Er vinden altijd vergelijkingen plaats met oor-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen