VU Magazine 1994 - pagina 157

opgravingen alternatieve mogelijkheden open, die even zoveel antwoorden vormen op de vraag hoe het in werkelijkheid geweest is. O m te weten te komen welke de meest waarschijnlijke is, bundelt de experimenteel archeoloog alle gegevens en bedenkt hij geschikte experimenten. De uitkomst van zo'n experiment is overigens vaker negatiefdan positief. IJzereef "Meestal moeten we al tijdens het experimenteren vaststellen dat iets niet zo kan zijn geweest als theoretisch, op grond van de vondsten werd aangenomen. Je hoopt uiteraard dat van de - zeg - vier of vijf opties die er aanvankelijk waren, er tenslotte maar één overblijft. Maar zelfs dan kun je nog niet voor de volle honderd procent zeggen dat dit dus het enig juiste antwoord is gebleken. De mogelijkheid blijft altijd bestaan dat er nieuwe feiten aan het licht komen, die de houdbaarheid van de reconstructie alsnog onderuit halen."

m^^^^^^^

Experimenteel

Centrum

Experimentele archeologie betekent dus zoveel als; reconstrueren watje gevonden denkt te hebben. Maar dat is niet het hele verhaal, beklemtoont Gerard IJzereef "Begrijp me goed: het bouwen van een replica, met m o derne middelen en zonder daar verder iets mee te doen, is nog geen experimentele archeologie." Wat het wèl is, omschrijft hij kernachtig als: "Het verrichten van een experiment onder exact dezelfde omstandigheden die ook van kracht waren in de periode waarop het experiment betrekking heeft en met de hulpmiddelen die toen voorhanden waren, en er bovendien voor zorgen dat het, indien onder diezelfde omstandigheden door anderen herhaald, ook gelijkluidende resultaten oplevert." Dit streven naar absolute authenticiteit, kon bij het neerzetten van de objecten die nu bij de opening van het park gereed zijn, niet steeds verwezenlijkt worden. IJzereef geeft het onbekommerd toe: "In de haast om voor een groot publiek toch iets aantrekkelijks neer te zetten, hebben we aan dat wetenschappelijke streven soms concessies moeten doen. Maar", zegt hij met klem, "ook al zijn de muren van het Romeinse badhuis uit twintigste-eeuws gasbeton opgetrokken en niet, zoals tweeduizend jaar geleden gebruikelijk was, uit natuursteen; het pleisterwerk dat het bedekt is in elk geval zo authentiek mogelijk, net als alles watje hier ziet." Het is niet strijdig met het streven, vindt IJzereef "Wat we bij het neerzetten van Archeon hebben gedaan is, experimenteel archeologisch gezien, vooralsnog niet veel meer geweest dan proefdraaien. Maar we hopen wèl de voorwaarden geschapen te hebben om op een aantal fronten wetenschappelijk verantwoorde experimentele archeologie te kunnen bedrijven." Dat gaat gebeuren als nog dit jaar archeologen hun eigen plek in het park betrekken; het Experimenteel Centrum, met akkers, laboratoria, werkplaatsen, een weerstation, en wat al niet. "Daar zuUen geen concessies aan de wetenschappelijkheid gedaan worden", zegt IJzereef streng en vastberaden. "Dat gedeelte blijft gesloten voor het publiek. We kunnen niet het risico lopen dat proefvelden met speciale graansoorten worden platgetrapt. Want dan is het meteen afgelopen met zo'n experiment." O o k dit afschermen van het Experimenteel Centrum is niet strijdig met het streven naar symbiose en popularisering, zegt de Archeon-directeur: "Er komen mogelijkheden genoeg om het publiek te confronteren met de leuke

dingen uit een experiment, of met de /%n^i»^f^i^ resultaten na afloop ervan." ' 1 » ^ ^ ' \ w *'» \ Een voorbeeld? "Ieder jaar kiezen we een nieuw hoofdthema voor het park. Z o ' n thema zou - ik doe maar een greep - kunnen zijn: 'pottenbakken door de eeuwen heen'. Daarbij komen de experimenten van pas, waarin onder meer de juiste baktemperatuur en de exacte samenstelling van de gebruikte klei voor allerlei soorten aardewerk getest zijn. Vervolgens kun je die experimenten in het park herhalen en precies laten zien hoe die pottenbakkers uit vroeger tijden hun aardewerk vervaardigden. Het enige verschil is datje het dan niet langer in dienst van de wetenschap doet, maar ten behoeve van het publiek." ftrm^-mSS^mMmm

Knippen

en

aderlaten

Laten wij op dit punt de theorie even voor wat zij is, om tijdens een korte wandeling door het themapark de praktijk in ogenschouw te nemen. O m te beginnen die te Gravendam: het Middeleeuwse stadje in de schaduw van het veertiende-eeuwse minderbroederklooster, dat zich, naar het Archeon-verhaal wil, op deze zelfde plaats, rond een dam m een zijtak van de Rijn, ontwikkeld heeft tot een schilderachtige samenscholing van huizen en huisjes, die sterk tot de verbeelding spreekt. Dit Archeon-verhaal berust in zoverre op fantasie, dat op de plek waar nu dit Gravendam verrezen is, nooit een Middeleeuwse stad van die naam heeft gestaan. Waar is het echter vanwege het feit dat eenzelfde ontwikkelingsgeschiedenis wèl gegolden heeft voor talloze andere steden in ons land die zich in het desbetreffende tijdvak ontwikkelden op plaatsen met een strategisch dan wel commercieel gunstige ligging, zoals in de nabijheid van kasteel of klooster, of op een kruispunt van (water) wegen. En haast méér dan waar wordt het relaas, wanneer de herkomst van de afzonderlijke Gravendamse gebouwen m de beschouwing wordt betrokken. Het minderbroederklooster is gereconstrueerd geheel op basis van gegevens die aan het licht kwamen tijdens een opgraving in de Dordtse Voorstraat. De reconstructie mag daarom gelden als een betrouwbare kopie van het klooster dat de in 1248 naar Dordrecht gekomen volgelingen van Sint Franciscus tot in de veertiende eeuw aldaar bewoond hebben. Hun nazaten zullen, gehuld in lange bruine pijen, straks de schalen met stoofvlees, de pasteien, de kannen kruidig bier en bokalen Rijnse wijn rondbrengen in de gastvrije Zale van dit twee verdiepingen tellende, uit speciaal voor dit doel gebakken rode steen opgetrokken bouwwerk. De andere huizen en werkplaatsen m Gravendam doen in archeologisch onderbouwde, historische geloofwaardigheid niet voor het klooster onder. Zo moet het zeer eenvoudige huisje van de herder, tevens imker en kaarsenmaker, in 1225 in Delft hebben gestaan. Het huis waar de visser zijn vangst rookt en zijn netten boet, stond o m streeks 1275 in Stavoren, terwijl de onderkomens van de schoenmaker, de bakker, de kleermaker, de mandenmaker, de schrijnwerker en de barbier-chirurgijn (gespecialiseerd in scheren, knippen én aderlaten) alle rond 1350 m Edam te vinden zijn geweest. De pottenkoopman is de meest welvarende burger van Gravendam. Zijn uit 1350 stammende, rijkelijk van glas in lood, plavuizen en stookplaatsen voorziene huis, waarvan de oorspronkelijke resten in Utrecht werden opge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen