VU Magazine 1994 - pagina 149

Jan Leijten Het bevrijden van gevangenen vindt jurist Jan Leijten op^vindend. In vrijheid kunnen ademen is immers het mooiste wat er is. Leijten komt graag op voor de rechten van verdachten. Deze verachte groep behoort immers ook tot onze samenleving. En de scheidslijn tussen schuld en onschuld is bovendien vaak flinterdun. "Soms voel ik niij wel een buitenbeentje. Van de Hoge Raad zegt men dat het een vriendenclub is, één grote familie. Nou, dan ben ik misschien de verloren zoon. Ik wil desnoods wel bij de familie horen, als je maar niet^vergeet dat er nergens zoveel ruzies worden gemaakt als m families." Advocaat-Generaal bij de Hoge Raad Jan Leijten is geen liefhebber van het harmonie-model. Het ideaal van de volmaakte solidariteit roept bij hem geen golf van enthousiasme op. "De rechtspraak komt tot bloei door spraak en tegenspraak. In een volstrekt homogeen gezelschap dat nauwelijks een afspiegeling van de samenleving vormt, komt die botsing onvoldoende tot stand. "Solidariteit is gevaarlijk. Dat valt te zien bij de politie waar men naar buiten toe elkaar de hand boven het hoofd houdt, maar waar binnenskamers de hardste klappen uitgedeeld worden. Men wil geen fouten erkennen. Een officier van justitie zei: 'Mijn politie-agenten liegen niet'. Dat zijn onzinnige uitspraken. Daardoor worden het pestbuilen die op een gegeven m o ment zullen openbarsten. Denk maar aan de thans woedende stammenstrijd aan de top. Van de Amsterdamse politie is gezegd dat die van hoog tot laag volkomen corrupt is. Volgens mij is dat absoluut niet waar. Maar dat komt doordat men de rotte appels verstopt." Het vrijmoedig, tegendraads spreken is Leijten nooit zwaar afgegaan. Als er sprake is van een uitholling van het recht, in het bijzonder een uitholling van de rechten van de verdachte, doet hij zijn mond open, bijvoorbeeld in zijn bijdragen aan NRC-Handelsblad en De Groene Amsterdammer. Recentelijk bijvoorbeeld pleitte hij tegen afschaffing van het recht op hoger beroep van asielzoekers. Leijten is cultureel en maatschappelijk breed geïnteresseerd. Iets daarvan is terug te vinden m de speelse bundels 'De verschrikkelijke eenzaamheid van de inbreker' (1992, Balans) en 'Brullen als een nachtegaal' (1993, Balans). Leijten is zijn carrière als jurist begonnen als advocaat, is later rechter geworden en werkt sinds 1981 als advocaat-generaal bij de Hoge Raad.

In die functie geeft hij de Hoge Raad schriftelijke adviezen - m het juridisch jargon 'conclusies' genoemd - bij (straf)zaken. Eigenlijk is Leijten, die achter in de zestig is, al gepensioneerd; maar hij oefent zijn beroep van advocaat-generaal nog gewoon uit, tegenwoordig meer m civiele zaken dan in strafzaken; alleen de bijbehorende financiële honorering ontbreekt. Van de Katholieke Universiteit Nijmegen heeft hij al eerder afscheid genomen. Sinds 1991 is hij emeritus-hoogleraar burgerlijk procesrecht. Het recht, vindt Leijten, omvat een zekere afspiegeling van de normen van een samenleving, al loopt het recht, dat moet gezegd, qua veranderingsgezindheid zelden voorop. "In verband met een alimentatie-kwestie deed de vraag zich voor toen na een echtscheiding een vrouv/ ging samenv/onen met een andere vrouw, of een lesbische relatie gelijk stond aan een huwelijk of samenv/oning. In 1979 oordeelde de Hoge Raad dat zoiets niet het geval was. Nu is die vraag opnieuw voorgelegd. Als ik het advies zou geven om af te wijken van de beslissing van 1979, kan het heel goed zijn dat dit advies toch niet opgevolgd wordt. Niettemin zijn de opvattingen wat aan het verschuiven. Dat maakt het recht tot een onzekere factor. Maar als het recht in beweging wil zijn en iets wil betekenen voor de samenleving, is die onzekerheid een noodzaak." I

Het recht staat in de geschiedenis, heeft u eens opgemerkt. "Ik doelde daarmee op een zaak waarbij de Palestina-beweging van Breda aangeklaagd werd wegens discriminatie van joden. Men had een kaartspel uitgegeven met een gespleten koning, waarbij de ene helft de beeltenis van Hitler bevatte en de andere helft de toenmalige president van Israël. Kan dat? Dat was voor mij een ontzettend moeilijke kwestie. Uiteindelijk kwam ik tot de beslissing dat het niet kon. Je kunt de hele holocaust niet zomaar uit je gedachten bannen. Als hetzelfde geval aan mij voorgelegd zou zijn met als tegenhanger van Hitler iemand uit mijn eigen oorsprong, de paus bijvoorbeeld, zou ik anders geoordeeld hebben."

15

v u MAGAZINE APRIL 1 g g a

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen