VU Magazine 1995 - pagina 516

ESSAY

JAMES

TRENT

Lang is gebrek aan intelligentie beschouwd als een keihard criterium voor zwakzinnigheid. Maar volgens het jongste inzicht is zo'n IQ heel betrekkelijk, en houdt een zwakzinnige op geestelijk gehandicapt te zijn zodra men hem niet meer als zodanig definieert.

Zo gek nog niet N

toen door 'geestelijk gehandicapt', en ten slotte door 'ontwikkelingsbelemmerd'. Als mevrouw Nixon een paar jaar langer had geleefd, was ze wellicht al haar etiketten kwijtgeraalct. In 1992 introduceerde de American Association on Mental Retardation (AAMR, de Amerikaanse vereniging voor zwal<:zinnigenzorg) "een revolutionair nieuwe manier om geestelijke handicaps te definiëren". Niemand, zo verklaarde de AAMR, is ooit geestelijke gehandicapt in absolute zin; er is alleen spral<e van een verschil in "de intensiteit van functionele behoeften". Een gemeenschap kan geestelijke handicaps 'genezen' door zich zo te structureren dat aan die functionele behoeften wordt voldaan. Met andere woorden: je houdt op geestelijk gehandicapt te zijn zodra men ophoudt je als zodanige definiëren.

et als de meeste gebeurtenissen in haar leven was ook Emma Jane Nixon's vijfentachtigste verjaardag een mengeling van het gewone en het bijzondere. Er kwamen bijna honderd gasten op het feest. In groepjes stonden ze rond een tafel met aan het ene uiteinde een boeket irissen, orchideeën en lelies en aan het andere een grote verjaarstaart. Mevrouw Nixon hield zich met haar rechterhand vast aan de hoek van de tafel, terwijl ze haar linker laag in haar onderrug zette om haar pijnlijke rug te steunen. Toen ze de woorden "Lang Leve Emma Jane" op de taart las gingen haar kin en neus, die de ouderdom dicht bij ellcaar had gebracht, vaneen in een ondeugende glimlach. De volstrekte gewoonheid van dit tafereel - de kartonnen bekertjes netjes in elkaar naast de schaal met bowl, pinda's en pepermuntjes in verzilverde schaaltjes - werd maar door enkele vreemde details verstoord. Geen der gasten was familie van de jarige. Cadeautjes waren er niet, en voorzover bekend had ze ook geen verjaarskaarten gekregen. Veel gasten stonden te keuvelen of hielpen bij het inschenken van de bowl. Maar sommigen, in net zulke ouderwetse zalqurken als mevrouw Nixon, maalcte vreemde gillerige geluiden en klapten opgewonden in hun handen. Mevrouw Nixon, een blanke vrouw uit een welgestelde familie in het oosten van Noord Carolina, had, bijna zestig jaar geleden, het leven geschonken aan een 'zwart' kind. Dat gebeurde op het toppunt van de rassenscheidingspolitiek in het zuiden van de Verenigde Staten, en het bracht de betrokkenen in een onverdraaglijke verlegenheid. Hoewel ze de twintig gepasseerd was en het op school altijd heel redelijk had gedaan, meenden zowel het maatschappelijk werk als haar familie dat Emma Jane's gedrag alleen uit zwalczinnigheid kon worden verklaard. Kort voor de Eerste Wereldoorlog werd ze in een staatstehuis voor 'zwalcbegaafden' geplaatst, waar ze bleef tot ze na de Tweede Wereldoorlog naar een andere inrichting werd verhuisd, bijna honderdvijftig kilometer verderop. Van toen tot aan haar dood betroffen de enige officiële veranderingen in haar situatie de etiketten waarmee men haar beschreef: 'debiel' (een subcategorie van 'zwal<;begaafd') werd eerst vervangen door 'geestelijk gestoord'. WETENSCHAP,

CULTUUR

GEMARGINALISEERDEN

Vorig jaar was de film 'Forrest Gump' verantwoordelijk voor een fictionele verheerlijking van die hoopvolle filosofie. Gump, die op grond van het IQ waarmee hij ter wereld kwam wel 'zwalczinnig' móest zijn, verandert de loop van de Amerikaanse geschiedenis doordat zijn moeder weigert zijn beperkingen te erkennen. Hij wordt toegelaten tot een gewone school (nadat zijn moeder met de directeur naar bed is geweest), gaat studeren met behulp van een voetbalbeurs, en brengt het tot oorlogsheld, tafeltenniskampioen, miljonair en geestelijk leider. Als volmaalcte belichaming van de Amerikaanse idealen van gelijkheid, hoop en doorzettingsvermogen, was Gump direct een volksheld. Maar velen die juichen bij Gumps verhaal zijn minder tegemoetkomend als het gaat om zijn levensechte soortgenoten. De afgelopen winter, terwijl de film nog steeds honderdduizenden bezoekers trok, raalcte een vergelijkbaar aantal mensen in de ban van heel andere ideeën over zwaiczinnigheid. In 'The Bell Curve' betogen de, inmiddels overleden, psycholoog Richard Hennstein en de schrijver Charles Murray dat mensen met een laag IQ in toenemende mate zullen worden gemarginaliseerd als er niet echt iets verandert in de westerse cultuur. Omdat intelligentie in onze hoog-technologische toekomst steeds belangrijker zal worden, zal de

ei) SAMENLEVING

34

- NOVEMBER

I<)9$

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen