VU Magazine 1996 - pagina 18

Seks a la Carte MARCEL

ROELE

Seks is een omslachtige wijze van voortplanten. De ongeslachtelijke voortplanting verloopt veel efficiënter, maar is vatbaar voor ziekteverwekkers en parasieten. Over nageslacht als produkt en seks als methode voor produktinnovatie.

W A A R O M SEKS?

W

aartoe zijn wij op aarde? We zijn op aarde om aan seks te doen. Al onze lichamelijke en geestelijke vermogens zijn er over vele miljoenen jaren op geselecteerd om ons in staat te stellen ons voort te planten. De winnaars in het evolutieproces zijn niet de sterksten, de slimsten of degenen die het langste leven, maar degenen die de meeste nakomelingen krijgen en hun erfelijke eigenschappen doorgeven aan een volgende generatie. Natuurlijk denken of doen we niet de hele dag aan seks. Soms zijn we verdiept in heel a-seksuele en intellectuele activiteiten, bijvoorbeeld het oplossen van een wiskundig probleem. Maar als onze verre voorouders, die met net iets meer ruimtelijk inzicht waren gezegend dan hun concurrenten, er niet in waren geslaagd om meer kinderen groot te brengen, dan hadden we nu allemaal het ruimtelijk inzicht van een chimpansee. Ons wiskundig probleem hadden we dan nooit kunnen oplossen. De mens moet aan seks doen om zich te kunnen voortplanten, maar dat geldt beslist niet voor alle dieren en planten. Veel soorten praktiseren de ongeslachtelijke voortplanting. En dat is een zodanig efficiënte manier om genen te verspreiden, dat biologen zich jarenlang hebben afgevraagd hoe seks überhaupt heeft kunnen ontstaan. Bij ongeslachtelijke voortplanting is iedere nal<:omeling voor honderd procent verwant aan de ouder, bij seksuele voortplanting maar voor vijftig procent. De opbrengst van seks is dus maar half zo groot als die van ongeslachtelijke voortplanting en de kosten zijn veel hoger. Immers, bij seksuele voortplanting zijn twee individuen nodig om nakomelingen te produceren en moet tijd en energie worden besteed aan het vinden van een geschikte seksuele partner. Is deze partner uiteindelijk gevonden, dan zijn allerlei ingewikkelde handelingen noodzal<elijk om de WETENSCHAP,

CULTUUR

sekscellen van het ene individu met die van het andere te laten versmelten. KOLONISEREN

Het voordeel van seks is dat er allerlei nieuwe combinaties van erfelijk materiaal ontstaan en dus ook allerlei nieuwe lichamelijke en geestelijke eigenschappen. Weegt dit voordeel op tegen de inefficiëntie van seks? De bioloog Michael Ghisehn stelde in zijn boek 'The Economy of Nature and the Evolution of Sex' uit 1974 dat men het nageslacht als een produkt moet beschouwen en seks als een methode voor produktinnovatie. En wanneer moet je een nieuw produkt op de markt brengen? Bij het overvoerd raken van de markt. Wanneer veel individuen elkaar beconcurreren om een schaarse hoeveelheid voedsel is seks de beste oplossing. Veel van de daaruit ontstane nieuwe produkten zullen niet aanslaan, maar de kans is groot dat een paar kinderen nieuwe en unieke eigenschappen bezitten die hen in staat stellen zich beter aan te passen aan de omgeving dan de concurrentie. Ongeslachtelijke voortplanting is, vanwege de snelheid ervan, ideaal voor het koloniseren van een lege omgeving. Daarom doen de meeste bacteriën aan ongeslachtelijke voortplanting. Als een bacterie de mens besmet, dan is het lichaam zo'n lege omgeving, een paradijs vol voedsel. Hij wil zo snel mogelijk die lege omgeving vullen met kopieën van zichzelf. Als bladluizen in het voorjaar grote hoeveelheden maagdelijke planten kunnen koloniseren, dan doen zij aan ongeslachtelijke voortplanting. Vrouwtjes zetten dochters op de wereld die al zwanger zijn op het moment dat ze worden geboren. Als alle nal<omelingen zouden

et) SAMENLEVING

16

-/ANUARI/FEBRUARI

1996

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen