Ad Valvas 2006-2007 - pagina 339

AP VALVAS 1 MAART 2007

y y E T E N S C H

A P

Seminar over kwijnende maffia

Kopje kleiner in eigen lering Wat is Ciroc?

1982, Palermo. Nerina werkte als prostitué. Zij en haar vrienden werden vermoord omdat ze de maffiaregels niet naleefden

De maffia heeft flink te lijden onder de effectievere misdaadbestrijding en de internationalisering. Zij is vooral druk met afrekeningen, maar hoe staat het met haar macht? TEKST: PETER BREEDVELD FOTO: LETIZIA BATTAGLIA (COURTESEY METIS_NL)

Het gaat slecht met de maffia. Sinds de golf van moorden op rechters, politici en andere maffiabestrijders in de jaren tachtig enorme publieke verontwaardiging wekte, sluit het net van de misdaadbestrijding zich langzaam maar zeker om de maffia. De meeste kopstukken zijn gearresteerd en m ruil voor staatsbescherming doorbreken steeds meer pentiti (spijtoptanten) de omerta (de zwijgplicht binnen de maffia). Daardoor is de maffia blootgesteld en kwetsbaar geworden. Bovendien heeft de maffia, van oudsher een sterk lokaal georiënteerde organisatie met vrijwel uitsluitend leden uit eigen (familie)kring, flink te lijden onder de internationalisatie. "Op de internationale drugsmarkt is de georganiseerde misdaad minder succesvol dan de ongeorganiseerde misdaad", aldus cnminoloog Letizia Paoli. Ze is verbonden aan de Leuvense Katholieke Universiteit en deed haar uitspraak vonge week woensdag tijdens een seminar van het Centre for Information and Research on Organised Crime (CIROC). Losse samenwerkingsverbanden van kleine, flexibele groepen werken op een snel veranderende internationale markt beter dan de strak georganiseerde maffia met haar codes van eer en loyaliteit en haar sterke lokale gebondenheid. Bovendien zijn er de oude tradities die de maffia de laatste jaren hebben gehmderd om mee op te stoten in de vaart der volken. Omdat een maffioso bijvoorbeeld neerkijkt op het

pooiersvak, is de maffia niet of nauwelijks betrokken bij de florerende en zeer winstgevende internationale vrouwenhandel, vertelde Paoli. Na een aanvankelijke staat van paniek, waarbij maffiosi zelfs de eigen erecodes schonden door uit wraak en als afschrikmiddel vrouwelijke familieleden van pentiti te vermoorden, is de maffia inmiddels een paar tonen lager gaan zingen. Het aantal maffiamoorden is de laatste jaren drastisch vermmderd, het aantal leden is flmk verkleind en de maffia houdt zich vooral bezig met activiteiten die de aandacht van de media met trekken en geen publieke verontwaardiging wekken. Terwijl de maffia, vooral de Cosa Nostra op Sicilië, altijd heeft gedijd bij de afwezigheid van een sterke ver-

Niet iedere vorm van georganiseerde misdaad is mqfßa tegenwoordiging van de staatsautoriteit, zoals bleek uit de lezing van cultureel antropoloog Anton Blok (Universiteit van Amsterdam), is ze opgehouden die autoriteit uit te dagen. Door leden te recruteren m elitekringen probeert ze zich een aura van respectabiliteit aan te meten.

Staat in een staat Uit oude documenten blijkt dat de maffia al actief is sinds de jaren zeventig van de negentiende eeuw. Ze hield zich ook toen al vooral bezig met het heffen van 'belasting' op lokale economische activiteiten en het uitoefenen van lokale politieke invloed. Lange tijd is het bestaan van zoiets als 'maffia' door de betrokkenen glashard ontkend. Toen Anton Blok in de jaren zestig naar Sicilië trok om er

onderzoek naar landhervormingen te doen, duurde het enige tijd voordat hij ontdekte dat die landhervormingen mislukten door toedoen van de maffia. Die bleek, zonder dat dit nadrukkelijk merkbaar was, alomtegenwoordig. "De maffia is ook geen 'staat binnen een staat'", legde Blok uit, maar een confederatie van families met verregaande politieke invloed. Blok ontdekte dat die families, verbonden aan bepaalde dorpen, onderling wel met elkaar omgingen zoals onafhankelijke staten doen. Via bemiddelaars onderhandelen ze over mvloedssferen en samenwerking. Elk aspect van het leven op Sicilië bleek te worden beheerst door maffiosi. Vanaf dat moment was Blok gefascineerd door de maffia en hij groeide uit tot een autonteit op dat gebied. Hij is de schrijver van een standaardwerk: The Mafia of a Sicilian Village (1974). Sinds de jaren negentig wordt er m Nederland gewaarschuwd voor infiltratie van de maffia in het bednjfsleven. De oppervlakkige krantenlezer van vandaag zou denken dat de maffia haar greep op Nederland inderdaad heeft versterkt. Afrekeningen m het criminele circuit en afpersing zijn aan de orde van de dag. Maar de maffia is een vrij unieke speler op het toneel van de georganiseerde misdaad, hield Paoli haar toehoorders voor. Niet iedere vorm van georganiseerde misdaad is maffia.

Collaborateurs De maffia is een soort broederschap met initiatierituelen die in de ogen van buitenstaanders belachelijk zijn. Er is een nadrukkelijk normen- en waardenstelsel dat door de maffia niet alleen wordt opgelegd aan de eigen leden, maar ook aan wat Paoli 'collaborateurs' noemt. Toen de eerste en bekendste pentiti, de maffioso Tommaso Buscetta, zijn eerste vrouw bedroog, werd hij door zijn maffiafamilie een tijdje geschorst. Want de maffia mag dan haar hand niet omdraaien voor een brute moord, met het bedriegen van je echtgenote wordt kennelijk een grens overschreden. Dat kan te

Het symposium over de Italiaanse maffia werd georganiseerd door het Centre for Information and Research on Organised Crime (Circo). Dat is een samenwerkingsverband van cnminologen van de Erasmus Universiteit, de VU, het Wetenschappelijk Onderzoeken Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie en sinds kort de Universiteit Maastricht. Daar is namelijk onlangs de VUcrimlnoloog Hans Neelen tot hoogleraar benoemd. Ciroc is in 2001 ontstaan toen de opleidingen criminologie aan de VU, in Leiden en in Rotterdam nieuw leven werden ingeblazen onder de bezielende leiding van Henk van de Bunt, nu hoogleraar cnminologie aan de Erasmus Universiteit. Omdat Ciroc zich richt op georganiseerde vormen van cnminaliteit, doet Leiden met mee in het centrum. Die universiteit richt zich op andere vormen van criminaliteit. "Bedoeling van Ciroc is wetenschappers en mensen uit de praktijk, bijvoorbeeld van de politie, met elkaar in contact te brengen, om internationaal kennis te delen en om in de openbaarheid te laten zien waar we mee bezig zijn", legt VU-cnminologe Dina Siegel uit. ZIJ publiceerde in 2005 een boek over de Russische maffia. Ciroc organiseert drie a vier keer per jaar een symposium en geeft twee nieuwsbrieven uit. Een over internationaal onderzoek voor Nederlandse lezers en een over Nederlandse publicaties voor een buitenlands publiek. Volgens Siegel is Ciroc voor Nederland vrij uniek, maar bestaan dergelijke netwerken al langer in het buitenland. "Voor ons is het belangrijk om uit de ivoren toren van de wetenschap te komen. We vinden het belangrijk een breed publiek te laten zien waar we mee bezig zijn. We hebben geen geheimen en willen als wetenschappers geen verlengstuk zijn van politie of justitie." Siegel heeft nog niet gemerkt dat criminelen de symposia bezoeken om er wijzer van te worden. Wel komen er regelmatig journalisten langs. De bijeenkomsten zorgen vaak voor veel publiciteit in de media. "Ik zou het toejuichen als op andere wetenschapsgebieden ook zulke fora ontstaan. Bijvoorbeeld bij gezondheids- en milieuwetenschappen zou publieke discussie heel nuttig zijn voor de wetenschappers en praktijkmensen." Helaas mogen maar een handjevol studenten naar de bijeenkomsten omdat de organisatoren het gebeuren kleinschalig willen houden. "Maar een van de belangrijkste gasten, Letizia Paoli, heeft de dag erna wel een gastcollege voor 250 studenten gegeven", verontschuldigt Siegel zich. Bovendien hebben de sprekers van vorige symposia een bijdrage geleverd aan de bundel Organised Crime Part One en binnenkort verschijnt part two. De symposia worden altijd aan de VU gehouden vanwege de internationale uitstraling van Amsterdam. De volgende bijeenkomst op 9 mei gaat over de veiligheid op luchthavens. (DdlH) www.ciroc.nl maken hebben met de cruciale rol die vrouwen spelen binnen maffiafamilies. Zoals oude feodale koninkrijken hun macht en mvloed uitbreidden door hun dochters uit te huwelijken, zo breiden de maffiafamilies hun mvloed uit via de huwelijken van hun dochters met de zoons van andere families, legde Blok uit. In dat licht kan een buitenechtelijke affaire een bom zijn onder een broze coalitie, of een moeizaam gesloten vrede. Het is die archaïsche, op strikte geheimhouding gebaseerde, zeer plaatsgebonden cultuur, die de maffia parten heeft gespeeld tegen de achtergrond van het geweld van de globalisenng. "Maar," waarschuwde Paoli, "onderschat nooit de kracht van de maffia om er weer bovenop te komen." Reageren? Mail naar: redactie@advalvas.vu.nl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen