De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 308

S T R Y D OM D I E

ORDES

wel een aantal opvattingen die ook de nazi-ideologie typeerden: een organische denktrant, nadruk op het volk en de gemeenschap, een antidemocratische gezindheid. G . C . Berkouwer heeft veel jaren later opgemerkt dat Stokers wijsbegeerte der scheppingsidee (beoogd als een correctie op de Wijsbegeerte der Wetsidee) allerlei discussies opriep en dat 'hem verwijten werden gedaan alsof "schepping" bij hem als het ware tot "normerende" werkelijkheid werd in een verre parallel met het nationaal-socialisme, een relatie, die Stoker altijd ontkend heeft, al bleef vele jaren lang grote aandacht bestaan voor het trekken van conclusies uit de "scheppingsordeningen" in het debat over volk en ras en apartheid en ... het Calvinisme met de soevereiniteit in eigen kring!'. 42 Het is duidelijk dat Stoker, zoals zoveel andere Afrikaners, een vurig nationalist was die zichzelf liet verblinden door de droom van een Afrikaner toekomst in zelfstandigheid, waarvoor de tijd nu rijp leek. Men moet tegelijkertijd ook vaststellen dat Stoker een zeldzaam wereldvreemd en naïef studeerkamergeleerde was, een ideoloog die met oogkleppen voor het kwaad een blauwdruk voor een geïdealiseerd systeem ontwierp. Eind december 1941 voltooide Stoker Die stryd om die ordes, een analyse van de belangrijkste actuele politieke ideologieën (liberalisme, communisme, nationaal-socialisme en fascisme). Ze werden allemaal beschreven, beoordeeld en te licht bevonden. Omdat zij humanistisch, 'mensverankerd' waren en in mensvergoding vervielen: hun uitgangspunt was de soevereine, redelijke individu, of de arbeidersklasse, of de staat of het volk. Alleen het calvinisme kon de mensen helpen, omdat het theocentrisch was en rekening hield met de door God gegeven verschillen tussen de mensen en de verschillende kringen en verbanden. 43 Stoker ging uit van de mens, als individu en als deel van de gemeenschap, om in zijn verschillende functies werkzaam te zijn in de geschapen, organische eenheid, samengesteld uit een geheel aan wetskringen; voor de onderlinge verhoudingen van die wetskringen hanteerde hij consequent de leer van de functionele soevereiniteit in eigen kring. Dat verhinderde hem, zich over te geven aan het totalitaire nationaal-socialisme. Maar intussen ging hij heel ver mee met een aantal andere nationaal-socialistische gedachtegangen, gedreven door zijn nationalisme en afschuw van het liberalisme, dat voor Stoker een synoniem was voor alles wat Brits was, humanistisch, geseculariseerd, antinationaal:

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen