De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 36

O M DE G E E S T V A N DE T R A N S V A A L

mene Vergadering van de NZAV, aldus de Memorie, hadden 'steeds eenparig (zelfs van de meest radicale zijde) erkend', dat een N Z A V missie - 'in verband met den argwaan door het bedrijf van den vroegeren President Burgers en zijne geestverwanten gewekt' - alleen kon slagen indien de uitgezonden afgezant 'van dezelfde godsdienstige belijdenis als de heeren Krüger c.s.' was, oftewel gereformeerd en antirevolutionair was. Ook moest hij politiek inzicht hebben, bekend met kerkelijke toestanden en verhoudingen, in bezit van kennis van industriële en economische zaken zijn, en enige ervaring en leeftijd hebben 'om met eenig poids te kunnen optreden'. Het gaat mij niet tegen dr. Jonkman persoonlijk, aldus Kuyper. Hij is een gezien privaatdocent, een veelbelovend jonge geleerde die ongetwijfeld nog eens hoogleraar in de botanie wordt. Wie iemand wil uitzenden 'om de Flora en Fauna van Zuid-Afrika op te nemen, geen beter Commissaris dan de heer dr. Jonkman ware te vinden'! Maar Jonkman voldoet niet aan de afgesproken criteria voor uitzending als vertegenwoordiger van de NZAV. Hij is modern en dus geen geestverwant van Kruger en heeft bovendien 'zich meer met de microscoop dan met de kerkelijke onderscheidingen en verhoudingen ingelaten'. Ook bezit hij geen economische en maatschappelijke kennis. Afgezien van de persoon, had Kuyper ook onoverkoombare bezwaren tegen het feit dat Jonkman zonder instructie werd uitgezonden, en zelfs tegen een jaarsalaris - veel geld, aldus Kuyper, dat nu een oneigenlijke bestemming kreeg. Want het waren immers penningen, indertijd met warme geestdrift vooral door 'luyden van kleine middelen' geofferd voor de gewonden in de Transvaal - en niet voor reis- en verblijfgeld voor een op zijn zachtst gezegd omstreden commissaris. Kuypers optreden en woorden riepen uiteraard gemengde reacties op. Kuyper wil de afvaardiging aan partijbelangen dienstbaar maken, stelde De Louter in een reactie; de NZAV echter heeft een dergelijke nevenbedoeling niet, die wil 'tusschen Nederland en Transvaal eene nationale sympathie ..., verheven boven allen kerkelijken en staatkundigen partijstrijd'. De eigen antirevolutionaire achterban had daarentegen alle begrip voor Kuypers botsing met de liberale heren. Een Friese volgeling schreef hem: 'Met verwondering vernam ik zooeven uit de Standaard 't besluit der Ned. Z. A. Vereeniging. Hoe kunnen die heeren toch zoo dom of brutaal zijn!' 69

7

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen