De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 129

CNO

gen de importantie van de zaak. Het vrije, christelijke Hollandstalige onderwijs kon van de grootste betekenis zijn, wilde het HollandsAfrikaanse bevolkingsdeel zijn eigen karakter en taal behouden. Het overleg, in oktober 1902, resulteerde dan ook in de oprichting van een Hoofdcommissie voor Christelijk-Nationaal Onderwijs. De vooroorlogse tegenstellingen tussen gereformeerden en hervormden, voorstanders van bijzonder en openbaar christelijk onderwijs werden in het licht van de huidige omstandigheden begraven. Niet alleen Smuts, maar ook andere Afrikanerleiders als Louis Botha, A. D.W. Wolmarans en genl. C. F. Beyers omarmden c n o . Zij zagen in c n o een uitstekend onderwerp om de verdeelde Afrikaners te verenigen tegen de Engelsen. 24 Ook in de Vrijstaat ontstonden tal van CNO-scholen; daar en ook in Transvaal stelden de Hollandstalige kerken zich er achter. De beweging voor c n o werd daardoor de kern van 'de mobilisatie van de volkseenheid'. 25 Gedurende hun bedeltournee in Nederland, september-oktober 1902, beklemtoonden de Boerengeneraals Botha, De Wet en De la Rey naast algemene economische hulp niets zozeer als steun aan c n o . Een substantieel deel van het fonds dat de Boerengeneraals ter beschikking kregen voor de ontwikkeling van de voormalige Republieken werd aan c n o besteed. De Boerenvrienden in Europa deden wat Smuts verwachtte. Zij verschaften de middelen, eerst om de groei van c n o te financieren en voorts om het gaande te houden. Vanaf het begin nam men aan, dat deze steun tijdelijk zou zijn. 'De eerste jaren zullen de moeilijkste zijn', schreef dr. H. Reinink in december 1 9 0 2 aan zijn Kamper oudcollega Herman Bavinck. 't Moet natuurlijk ons doel zijn om zoodra zelfbestuur wordt gegeven, de Reg[ering] te dwingen Staatssubsidie te geven.' 26 De oproep om hulp viel in Nederland om diverse redenen in goede aarde. Al in 1 9 0 0 had nzav-bestuurder J. A. Wormser jr voorgesteld dat Nederland 'het nationale Hollandsche onderwijs' in ZuidAfrika ging subsidiëren. 27 Dat een beweging als het

c n b c

het

c n o

steunde was vanzelfsprekend. Afgezien van de persoonlijke betrokkenheid van Emous met het Transvaalse onderwijscorps, deelden de gereformeerde en antirevolutionaire leden en ondersteuners van het c n b c

de beginselen van de cno-beweging. Ook zij zonden hun kin-

deren naar Christelijk-Nationale scholen. Maar de Nederlandse steun voor

c n o

was breder dan alleen het

c n b c

en christelijk Nederland.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen