De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 132

CNO

leid door Afrikaner voormannen nota bene, weerklonk in het jaarverslag aan de aandeelhouders van de Amsterdamse firma Höveker en Wormser over 1907. Als uitgeverij en boekhandel met filialen in Pretoria en Potchefstroom was zij er direct bij betrokken: Het onderwijs, waarvoor Nederland sedert meerdere jaren duizenden en tienduizenden heeft opgeofferd, en thans nog op zijn minst 1 0 0 0 Pond per maand samenbrengt, is gekwalificeerd als malcontent en ten doode opgeschreeven, door de regeering van welke men hoopte dat ze op billijke grondslagen het subsidieeren zou. Dat knakt onze taalinvloed! maar zeer rechtstreeks breekt het den omzet [van de firma Höveker en Wormser] onmiddellijk.^'45

Zo negatief als directeur Wormser reageerde het Hoofdbestuur van de N Z A V (waarvan Wormser overigens lid was!) niet. De steun aan het 'vrije, nationale onderwijs in Zuid-Afrika' was 'allerminst vergeefsch' geweest, schreef het Hoofdbestuur in oktober 1907. Het heeft immers ervoor gezorgd, 'dat Zuid-Afrika nog geenszins voor den Hollandschen stam verloren was'. De nieuwe regering in Transvaal heeft immers 'onmiddellijk eene nieuwe schoolwet' ontworpen en 'de bestaande Christelijk-nationale scholen, door de afgetreden Regeering smadelijk oppositie-scholen genoemd, met nagenoeg volle handhaving van haren grondslag zich in dat nieuwe schoolwezen als Gouvernements-scholen konden laten opnemen'. Bovendien: 'Openlijk wordt erkend, dat de Christelijk-nationale school, die daar als een levend protest tegen de miskenning van het eigen, nationale leven allerwegen staande gebleven is, den volksgeest wakker gehouden heeft en grootelijks tot de glorierijke overwinning door de stembus heeft bijgedragen' had dus volgens de N Z A V haar doel bereikt. De Vereniging volgde de Boerenleiders Botha en Smuts. CNO

'APARTHEID'

De meeste CNO-scholen capituleerden in 1907 voor de staatssubsidie. Zij konden de concurrentie met de staatsschool niet volhouden, en de mensen vielen voor de schijn, zoals J. D. du Toit het later eens bitter uitdrukte en riepen jubelend: 'Groot is die Diana van die Efesiers!' 47

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen