De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 140

APARTHEID

De voorstanders van c n o wilden dus ernst maken met wat in Nederland de antithese heette. Voorstanders waren zich bewust van de overeenkomst tussen c n o en de Nederlandse schoolstrijd. Dirk Postma, gereformeerd predikant te Burgersdorp, feliciteerde in 1 9 1 9 zijn broer Ferdinand met de mogelijke benoeming tot hoogleraar aan de v u : 'Gaan jy naar Holland dan sal jy seker ook 'n makliker lewe gaan hê, want die stryd vir die

c.n.o.

is daar al gewen, terwyl ons hier nog

spartel'. 75 Sommige historici, Hexham voorop, hebben in de jaren 1 9 7 0 in de beweging voor c n o een voorfase van het latere beleid van rassenscheiding willen zien. Het is duidelijk dat zij zich bezondigden aan anachronisme. Het is waar, dat c n o 'apartheid' voorstond. Maar als Kamp schreef over 'apartheid', was dat een pleidooi voor een soort verzuiling: vrijwillige 'apartheid' op levensbeschouwelijke grondslag. 76 J. D. duToit onderscheidde 'dié soort apartheid of afsondering wat aan die manne, yweraars vir

c.n.o.,

ten laste gelê word' expliciet

in 1 9 4 9 in een artikel in Die Kerkblad van 'die woord apartheid ... meer spesiaal aangewend om die afsondering tussen blank en gekleurd aan te dui'. 77 Du Toit ging uit van het verschil tussen Afrikaners en Engelsen, en ook van blank en zwart natuurlijk, maar ontkende dat de 'apartheid' die c n o wilde, een 'isolasie van ons persone' bedoelde: 'hier isolement bedoel in die goeie sin van die woord as teëhanger van alle verwatering en verflouing'. Het lijkt, dat c n o in 1948 en volgende jaren door de Nationale Partij gekaapt is. De goed klinkende c no-traditie werd ingezet ten behoeve van de voortgaande volksmobilisatie. Daarbij werd de kenmerkende 'apartheid' van c n o echter vervallen: het werd staatsonderwijs, Afrikaans en algemeen christelijk, en ging fungeren als element van de Afrikaner civil religion. Zoals de voorzitter van de Federasie van Afrikaanse Kultuurverenigings, prof. J. C. van Rooy, het in 1948 verwoordde: 'Ons wil geen taalvermenging, kuituurvermenging, godsdiensvermenging of rassevermenging hê nie'. 78 Het 'christelik-nasionaal onderwys' van na 1948 had meer gemeenschappelijk met de opvattingen van Jan Hofmeyr, J. C. Smuts en D. F. Malan dan met die van de beweging voor c n o van Lion Cachet, Kamp en J. D. duToit.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen