Berekening of constructie - pagina 25

23

als bewustzijnsgoed wordt gevonden even werkelijk is als de realiteit rondom, en begrippen evenzeer realiteit bezitten als de door de zintuigen waarneembare wereld. 1) Hetzelfde ideëele, dat er is in het menschelijk bewustzijn, is er ook in de wereld der verschijnselen, die dan slechts in tegenstelling met de Idee het reëele kan worden genoemd. En de naar Gods beeld geschapen mensch is er om achter de werken Gods, God zelf te kennen en te verheerlijken en dus om achter het reëel bestaande te vinden de ideëen Gods. 2) En zoo wordt het mogelijk, dat het subject kennis ontvangt van het object. Geschapen door eenzelfden Logos is er verwantschap, en de op de Idee aangelegde geest zoekt de Godsgedachten achter de realia. In het gebeuren des levens nu wordt alles door de Godsgedachte, door de Idee gedragen naar het einddoel: "tot God". Daarom zal onze opvatting allereerst teleologisch zijn. Maar bij ons standpunt hebben we hier te doen met een teleologie dil' de causaliteit niet uitsluit, maar insluit. We hebben niet te doen met een opvatting, die slechts construeert en die berekening bij het leven niet mogelijk acht. Organisch grijpt het doel naar de oorzaak en de oorzaak naar het doel. De idee toch correspondeert met een zijnswijze, en een wet met een werkwijze. En wanneer men mechanisch onder de causa verstaat dit , dat er geen andere kracht is dan de physische en geen andere oorzaak dan die der mechanische beweging, dan inderdaad wordt door de christelijke levensopvatting deze causaliteit buitengesloten. Maar bij zulk een opvatting heeft men de in de realia geconstateerde wetten reeds weer een principieele verklaring gegeven , en niets kan ons dwingen bij de wetten ook de aan haar verbonden beschouwingen te aanvaarden. 3) Wanneer we evenwel het berekenbare , de wetten van oorzaak en gevo lg, de gegevens, die de realiteit ons biedt, zien in dit licht, dat de idee immer langs middellijken weg zich realiseert , dan worden de wetten aan het groote doel dienstbaar gemaakt. Maar dan zijn die wetten en die berekenbare waarden en grootheden niet heterogeen met de idee; dan is in de wetten ook de idee ; dan geven ze licht over de idee, en de relaties volgens de idee gewrocht. Zoo heeft het concreet aanwezige , het ervaarbare, zelfs het door experiment te grijpen resultaat , niet alleen de waarde, dat het ons een formeele wet leert kennen , maar het geeft ons ook omtrent het wezen der ideëele dingen licht. Waar we Hem , in Wien ons kennen een eenheid vindt, nu alleen recht keunen kennen door Zijn Woord , gesproken, geschreven en vleeschgeworden, daar zal ook onze paedagogiek slechts haar ware karakter ontvangen , indien zij leeft uit het Woord Gods. In dat Woord immers heeft God zichzelf aan ons verklaard. cf. J. Wol t j e r, a.w. 38 sqq. Cal v ij n , Inst. I 15 . Waterink, a.w. 16 3. a) J. Wat e rin k, a.w. 114.

1)

2) J.

2.

bij Woltjer a.w. 4 2 .

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen