Logos en ratio : beider verhouding in de geschiedenis der Westersche kentheorie - pagina 62

61

Maar ten slotte bederft de verbinding van voorstelling en begrip weer alles: denken moge dan iets anders zijn dan oordeelen, de gelijkstelling van kennen en oordeelen blijft, evenals die van het ding in den Aristotelischen zin van het woord als het steeds aan een wezen verbonden waarnemingsobject. Het een is met het ander slechts te verbinden door behoud zoowel van het vorm-materiaal schema tusschen de eenvoudigste oordeelen en de voorstellingen als van het Akt-inhoud schema tusschen de intentie en het geïntendeerde, waardoor de vorm psychisch-actief blijft. Zoo heeft Mis c h al evenzeer gelijk met z'n opmerking, dat er verwantschap bestaat tusschen deze gedachten en die van Lot ze 142) als Ri c k e r t, wanneer deze z'n verschil met B ren t a n 0 inzake het vorminhoud dualisme herleidt tot 'n onderlinge afwijking in terminologie 143). Keer 'k na deze excursie nu tot Hu s ser I terug. Z'n strenge afhankelijkheid van B ren t a n 0 beperkt zich tot z'n eerste periode 144), in welke, na z'n promotie over het onderwerp Ueber den Begriff der Zahl, psychologische Analysen (1887) de Philosophie der Arithmetilc het licht zag: de intentie spreekt daarin bij de onderscheiding van begrip en getal het laatste woord: het getal beoogt n1. niet het begrip der dingen, maar het inbegrip hunner menigte te geven. Nu is dit ongetwijfeld juist bij het benoemen van de getallen, maar de modaliteit van het getal wordt op die wijze uiteraard niet gevat. Vandaar dan ook, dat - al was hij met de opmerking, dat de arithmetiek niet met de eigenlijke getalsbegrippen werkt 145), de analogiegedachte op het spoor - de analogieën van 't arithmetisch veld in de daarop rustende velden niet op de juiste waarde kunnen geschat, maar "symbolen" heeten. Het bovengenoemde werk bracht hem echter in ernstige moejlijkheden, daar juist op mathematisch terrein met de ook door Brentano nimmer opgegeven abstractie-theorie al bitter weinig valt aan te vangen. Deze critiek beteekent dus niet 'n breuk met de verwarring van logos en ratio. Want zoekend naar 'n betrouwbaren gids ontdekte hij Bol z a n 0 146). In dezen tijd (omstreeks 1896) kwam het eerste deel zijner "Logische Untersuchungen" in grondtrekken tot stand 147), met z'n deductio ad absurdum van alle individualistisch psychologisme. Het liet historisch niet na een geweldigen indruk op de vakliteratuur uit te oefenen. Alleen maar men overschat de beteekenis van dit werk toch wel, wanneer men meent, dat het aan- alle psychologisme 'n einde maakte. Reeds het feit, dat Hu s ser I zelf in de inleiding van het tweede deel, hoewel hij deze later schreef dan z'n boek en dus daarin de grootste helderheid bereikte, z'n phaenomenologie met den naam "descriptieve psychologie" aanduidde 148) zegt wel iets. Enkele jaren later wraakte hij nu wel zelf deze benaming, maar de gronden op welke hij aantoont, dat ze onjuist is doen alleen 'n blik slaan in de naïviteit van z'n psychologie-opvatting. Want dat aan innerlijke en uiterlijke waarneming kentheoretisch dezelfde waarde toekomt is even juist, als de andere bewering, dat Hu s ser I dit zelf reeds had gezien, maar dat

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen