Jaarboek 1983-1984 - pagina 55

leveren van goederen of diensten, valt ook een principieel menselijke, intrinsieke functie van werken te onderscheiden. In het werken functioneert de mens op zeer wezenlijke wijze. Niet alleen dat door niets te doen fysieke en fysiologische functies ongeoefend blijven en atrofiëren (dat geldt voor dieren ook), maar in het werken is de mens in principe cultuurscheppend bezig, en heeft hij een middel om zich van de natuur te bevrijden. In de christelijke traditie wordt werken dan ook gezien als een voortzetting van Gods scheppingswerk. In het werken kan de mens zich ontplooien, zich verrijken en zich herkennen. Als zodanig is het werken een centrale existentiële menselijke categorie, die de weg opent tot zelf-realisatie. Het zal duidelijk zijn dat het zo omschreven begrip breder is dan het hebben van een betaalde baan, of het Engelse begrip 'employment'. In veel gevallen zal werk en employment wel samenvallen, maar noodzakelijk is dit zeker niet. In dit verband zij opgemerkt dat het woord 'unemployment' zuiverder aangeeft waarom het hierbij gaat dan het Nederlandse woord werk- of werkeloosheid. Iemand die van een uitkering leeft maar zeer actief is in vrijwilligerswerk is wel unemployed (ik zou met anderen zeggen: baanloos) maar zeker niet werk(e)loos. Op nog een ander aspect van het begrip werken dient te worden gewezen: omschreven als een wezenlijke, cultuurscheppende, menselijke categorie lijkt er weinig ruimte voor de derogatieve, negatieve associatie van moeite en verdriet, zweet uws aanschijns, straf op de zonde etc. Inderdaad schijnt er sprake te zijn van een paradox: enerzijds droomt men van een bevrijding van het juk van de arbeid, en van de inspanning en het verdriet van het werken, maar anderzijds wordt het als een pijnlijke shock ervaren als dit realiteit wordt. Het lijkt goed deze tweezijdigheid van werken te erkennen. Enerzijds is er de existentiële behoefte zich via een vorm van werken te realiseren, anderzijds zijn er de soms hoge kosten in de vorm van fysieke of psychische inspanningen en stress. Van de Engelse woorden 'work' en 'labour' legt het eerste de nadruk op de positieve en het tweede nadruk op de negatieve kanten. Sommige auteurs (Ahrendt, Marx) wijzen er op dat, zeker in de moderne gedeelde arbeid waarbij sprake is van een sterke vervreemding en dehumanisering, te veel 'work' is ingeruild voor 'labour'. In de lijn van deze gedachtengang ligt het voorstel van Warr (1983) om het al of niet hebben van een baan niet te zien als een zwart-wit tegenstelling, waarbij het eerste in alle opzichten preferabel zou zijn. Hij pleit voor een beschouwing waarbij zowel het werken als het niet hebben van een baan beoordeeld worden in termen van kosten en baten. Vaak zal deze ratio nog wel gunstiger voor het werken uitvallen, maar noodzakelijk is dit niet, zoals ook bevestigd wordt door empirische onderzoeksresultaten. Een afpaling van het compensatorische begrip vrije-tijdsbesteding is ook na de voor53

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen