1947 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 19

13 zorgvuldige analyse der periodieke bewegingen der planeten t.o.v. de zon, waarbij via de perkenwet van K E P L E R , door N E W T O N ' S op de mechanica gebaseerde theorie een voorloopige verklarende voorstelling werd verkregen. D o o r d a t echter nog te weinig w a s gelet op de interrelaties der planeten zelf, m.a.w. het systeem te weinig als totaliteit w a s bezien, bestonden er nog tal van discrepanties tusschen theorie en waarneming. Deze konden worden w e g g e w e r k t door met de onderlinge beïnvloeding der planeten rekening te houden, terwijl tenslotte d e geheele conceptie haar indrukwekkende bekroning vond door de op de berekeningen van L E V E R R I E R berustende ontdekking van N e p t u n u s . W i j zien hier weer hoe analytisch en synthetisch werk in vruchtbare wisselwerking tot een bevredigende natuurwetenschappelijke conceptie leidden. D e fout van sommige biologen met een sterke voorliefde voor mechanistische opvattingen is o.a., dat zij vaak verzuimen hun a n a lyse door een synthese te laten volgen en zoodoende geen oog meer hebben voor het totaliteitsprobleem. Niet minder bedenkelijk is echter de opvatting, dat men het in de biologie wel zonder analytisch werk kan stellen. Ik geef hiervan twee voorbeelden. H e t eerste ligt op het terrein van de gedragsleer of ethologie en betreft de z.g. instincthandelingen. M e n rekent tot de instincthandelingen in den regel niet de allereenvoudigste, op enkelvoudige prikkels volgende z.g. reflexbewegingen, en evenmin handelingen, die bij ons menschen gepaard gaan met verstandelijk overleg. V o l g e n s een definitie van B I E R E N S D E H A A N (4) zijn instincthandelingen gericht op een bepaald, voor het individu of de soort vitaal doel, zonder dat dit doel gekend wordt, ze zijn aangeboren, niet aangeleerd, ze zijn typisch voor de soort, niet voor het individu '^). E e n boeiende beschrijving van een groot aantal instincthandelingen bij insecten vindt men in het bekende werk van F A B R E ( 1 1 ) : Souvenirs entomologiques. F A B R E heeft evenwel niet getracht deze handelingen te analyseeren. O c k nu nog meenen velen, dat men zich bij de bestudeering van instincthandelingen dient te onthouden van pogingen ze te ontleden in eenvoudige elementen, daar hierbij juist datgene, wat zoo'n handeling als instincthandeling kenmerkt, verloren gaat. ,,Wir erkennen den Instinkt, aber wir erklaren ihn nicht", zegt B I E R E N S D E H A A N (3,4). A n d e r s gaat een onderzoeker als L O R E N Z (23) te werk. Hij meent, dat men onder de aangeboren handelingen een scherp onderscheid kan maken tusschen tenminste twee categorieën. T e n eerste ^) Dit is een psychologische definitie. Daar het er hier slechts om gaat ook voor niet-biologen aan te duiden welke verschijnselen b'-doeld worden, is dit, ook binnen hel kader van een b i o l o g i s c h georiënteerd artikel, geen groot bezwaar.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen