1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 19

11 verborgen. Eerst wanneer men weet waartoe die machine dient, bij voorbeeld voor het dorsen van het graan of het pasteuriseren van melk, zal men haar in haar juiste wezen kunnen verstaan en zal ook de mechanische verklaring van de onderdelen en hun werking gemakkelijker en beter kunnen geschieden. Men kan das zeggen, dat iedere verklaring, waarbij het voorafgaande uit het volgende, de werking uit het effect, het middel uit het doel of het deel uit het geheel wordt verklaard, een teleologische verklaring is. En zo kan men bij voorbeeld zeggen, dat de physica de causale verhoudingen onderzoekt, doch dat de techniek teleologisch te werk gaat en zich bij voorbeeld als doel stelt het bouwen van een brug, en eerst daarna de daartoe noodzakelijke mechanische verhoudingen gaat onderzoeken. Het begrip van het levend organisme is het meest teleologische begrip, omdat hier alles tegelijk doel en middel, effect en werking is. De vraag waarom het ons thans gaat, is die van de verhouding tussen deze beide oorzakelijke modaliteiten in de natuurwetenschap. Over de noodzakelijkheid van het streven naar een causaalmechanische verklaring der gebeurtenissen, overal en altijd waar dat doel maar enigszins bereikbaar moet worden geacht, daarover bestaat geen verschil van mening. Het gaat er slechts om, of deze verklaring voldoende moet worden geacht bij het verstaan der natuur, of dat, als een noodzakelijke aanvulling daarop, de teleologische verklaring een eigen recht van bestaan heeft. Altijd, zelfs bij de meest wonderlijke gebeurtenissen, zal men in eerste instantie moeten zoeken naar de causale, mechanische verklaring. En wanneer het juist is, dat het Christendom de vrije ontplooiing van de natuurwetenschappen heeft mogelijk gemaakt, dan betekent dat, dat het door de ontgoding van de natuur, die natuur toegankelijk heeft gemaakt voor het natuurwetenschappelijke, causaalmechanische onderzoek. En dan vindt men, zoals S i m o n S t e v i n , de vestingbouwkundige van Prins Maurits het heeft uitgedrukt, heel dikwijls: ,,wonder 'en is geen wonder". De enige grens, waar de natuurwetenschap halt heeft te houden volgens sommigen, is die, waar door den gelovige een Goddelijk wonder wordt aangenomen. Voor veler besef heeft hier de vraag naar het causaalmechanische hoe, geen recht van bestaan, maar past slechts verwondering en aanbidding. Overigens echter is naar aller oordeel overal in het gebied der natuurwetenschappen de baan voor het causaalmechanische onderzoek volkomen vrij. 3.

Noodzakelijke onderscheidingen. Alle spreken over teleologie leidt zeer spoedig tot verwarring, indien men zich niet houdt aan enkele noodzakelijke onderscheidiiv gen, zoals die vooral door den wijsgeer I m m a n u e l Kant

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen